Dietetycy chińscy opierając się na obserwacjach i doświadczeniach nabytych przez wieki wypracowali wiele cennych i praktycznych zaleceń dotyczących zbilansowanej, zdrowej
i przede wszystkim holistycznej diety. Dietetyka chińska ma charakter profilaktyczny, kładzie nacisk na wybór właściwych, odżywczych, dobrych jakościowo produktów spożywczych, a także ich obróbki, termiki i metod przygotowania. Obok doboru właściwych produktów niemniej ważne jest zdrowe podejście do jedzenia oraz zdrowe nawyki żywieniowe towarzyszące nam każdego dnia. Prawidłowe nawyki żywieniowe powinny być budowane już od najmłodszych lat życia. Odpowiednia dieta, która odżywia
i rozwija ciało oraz umysł, ma ogromne znaczenie dla zdrowia w wielu późniejszym. Dlatego okres dzieciństwa oraz dojrzewania są szczególnie kluczowe, tworzą bowiem warunki dla zachowania dobrego stanu zdrowia na długie lata.
Lekarze chińscy zawsze traktowali pożywienie jako lekarstwo i przywiązywali duże znaczenie do codziennej diety. Właściwa i dobrze zbilansowana dieta w starożytnym systemie chińskim była sposobem na utrzymanie ciała w pełniej harmonii i zdrowiu. Starożytna tradycja i wiedza dotycząca odżywiania jest jak najbardziej aktualna po dzień dzisiejszy. W dzisiejszych czasach, gdzie pęd życia jest ogromny, a wielu ludzi żyje
w nieustannym napięciu i stresie, właściwe odżywianie jest niezwykle ważne i potrzebne, aby zachować równowagę i zdrowie. Dzieci i młodzież narażone są na wiele sytuacji stresogennych. Jakość powietrza, smog elektromagnetyczny, nauczanie zdalne, które zmusza do długiego siedzenia przed monitorem to tylko kilka z wielu czynników, które znacząco wpływają na stan zdrowia. Dlatego dieta w młodym wieku powinna być odpowiednio zbilansowana i pełnowartościowa, dzięki czemu energia Qi będzie mogła swobodnie przepływać, co gwarantuje witalność i motywację do działań.
W dietetyce chińskiej zewnętrzne czynniki klimatyczne wpływają na wybór pożywienia.
W miesiącach chłodnych kładzie się głównie nacisk na dania gorące, ogrzewające organizm, natomiast w lecie organizm można zrównoważyć przy pomocy dań, produktów lub napojów o charakterze ochładzającym. Warto zauważyć, że dieta ma olbrzymi wpływ na wszelkie funkcje oraz procesy, które zachodzą w organizmie. Zasady dietetyki chińskiej dzięki swojej prostocie mogą być stosowane niemal w każdej kuchni. Potrzebne jest jedynie zrozumienie termicznych i energetycznych właściwości produktów oraz przypraw, a także metod obróbki termicznej. Istotna jest również wiedza dotycząca dostosowania pożywienia do pór roku, działania klimatu, konstytucji fizycznej i indywidualnej wrażliwości.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej ważnym zagadnieniem jest wspieranie przepływu energii życiowej, zwanej energią Qi. W kontekście sporządzania potraw, jak i samej konsumpcji pozytywne nastawienie, radość z jedzenia i atmosfera towarzysząca podczas posiłków wspiera przepływ tej energii. Swobodnie przepływająca energia w ciele jest gwarancją witalności i zdrowia. Pozytywne uczucia, w przyjemnym i rozluźnionym klimacie stwarzają dogodne warunki do prawidłowej regeneracji Qi poprzez pożywienie. W trakcie posiłków umożliwiają płynny przepływ Qi żołądka i śledziony, co pozwala na dobre trawienie i efektywne wchłanianie przez ciało energii Qi z tego, co zjadamy. Natomiast jedzenie w pośpiechu, w nerwowej atmosferze, w mało przyjemnym towarzystwem lub podczas słuchania negatywnych treści z radio, czy TV znacząco obciąża żołądek
i śledzionę. Narządy trawienne są szczególnie wrażliwe na stany napięcia emocjonalnego, co skutkuje utratą apetytu, zaburzonym trawieniem i wchłanianiem, a w konsekwencji pojawieniem się dolegliwości bólowych. Permanentnie narażony na stres żołądek
i śledziona może prowadzić do dysharmonii i problemów z odżywianiem oraz wrzodów żołądka i innych chorób. Warto też dodać, że dobrze przeżute pożywienie wzmocni Qi śledziony i szybciej zaspokoi głód. Profilaktyczną wskazówką przeciwdziałającą otyłości wg chińskich lekarzy jest przeżucie każdego kęsa minimum 10 do 15 razy przed jego połknięciem.
Chińczycy także zalecają, aby posiłki nie były zbyt obfite. ,,Przestań jeść, kiedy smakuje najbardziej” – to ważna zasada pozwalająca ustalić właściwą ilość spożywanego pożywienia. Nadmiar pożywienia jest bardzo odciążający dla układu trawiennego. Po zbyt obfitej konsumpcji całe Qi oraz krew ciała przekazane zostają do środkowego ogrzewacza, żeby poradzić sobie z „nadmiernym bagażem”.W pierwszej fazie skutkiem mogą być wzdęcia, gazy, nagła senności, uczucie ciężkości, a w kolejnej fazie może znacząco obciążyć narządy układu trawiennego, co doprowadzi do zaburzeń związanych z wilgocią i śluzem.
Dietetyka chińska zaleca, aby 50-80% dziennego zapotrzebowania energetycznego pochodziło z ziaren ( kukurydza, orkisz, jęczmień, żyto, proso, owies, ryż, pszenica ),
30-40% z gotowanych warzyw oraz roślin strączkowych, 5 % z mięsa, 5 % z surowych produktów typu surówki, sałatki, owoce. Te ostatnie powinny być spożywane zwłaszcza latem.
Dietetyka chińska przykłada dużą wagę do metody przygotowania produktów przed ich spożyciem. Chodzi przede wszystkim o to, aby uczynić je lekkostrawnymi i lepiej przyswajalnymi. W tym celu zaleca się np. pełne ziarno poddać zawsze obróbce termicznej, zboża zmielić, warzywa zazwyczaj gotować itp. Ma to za zadanie chronić energię Qi środkowego ogrzewacza oraz pozyskiwać właściwe zasoby energii Qi
z pożywienia. Niedobór Qi w poszczególnych narządach układu pokarmowego prowadzi do pojawienia się dolegliwości związanych ze śluzem.
Jeżeli chodzi o napoje to w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej odradza się przyjmowania płynów podczas posiłków, dozwolone są jedynie niewielkie ilości i to najlepiej w postaci ciepłej wody. Nadmiar płynów gasi ogień trawienny żołądka. Wg powszechnie przyjętych zasad dietetyki chińskiej płyny powinny być przyjmowane pomiędzy posiłkami. Zaś główne nawodnienie organizmu pochodzić powinno z produktów spożywczych i dań. Zakłada się, że napoje najlepiej spożywać minimum 0,5h przed posiłkiem lub 1,5h po posiłku.
Dietetyka chińska przykłada duże znaczenie do jakości produktów. Najbardziej wartościowe pod względem energetycznym są świeże, niezanieczyszczone, dzikorosnące, rosnące i uprawiane w naturalnych warunkach produkty. Zdaniem dietetyków świeże produkty zawierają najwięcej energii Qi i optymalnie przenoszą one swoje działanie termiczne na organizm. Produkty wysoko przetworzone, zawierające konserwanty, zmacniacze smaku, barwniki i inne dodatki do żywności tej energii zawierają niewiele lub wcale.
Preferencje smakowe często są nieprzypadkowe. W dietetyce chińskiej uważa się, że organizm sam instynktownie podpowiada czego potrzebuje. Warto wyczulić się na wskazówki płynące z ciała i dostarczać mu to co potrzebne i zdrowe. W sytuacji, gdy przed dłuższy czas ciągnie nas do jednego określonego smaku może to być sygnał wskazujący na dysharmonię energetyczną w organizmie.
Jeżeli chodzi o termikę produktów i dań, powinno dobierać się je odpowiednio do pory dnia, pory roku, czynników bioklimatycznych oraz konstytucji człowieka. Naturalne przyprawy i zioła o naturze rozgrzewającej wspierają żołądek, śledzionę oraz trzustkę w ich funkcjach trawiennych. Natomiast nadmierne stosowanie dwóch energetycznych skrajności typu zimnego i gorącego, nie jest zalecane, gdyż doprowadzić mogą do pojawienia się zaburzeń i dysharmonii w energetyce yin lub yang.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej każdą terapię należy rozpocząć oddziałując na przemianę Ziemi, ważne jest wzmocnienia ,,wewnętrznego środka”. Dotyczy się to również dzieci i młodzieży. Przemiana ziemi, a także system żołądka, śledziony i trzustki w dietetyce chińskiej pełnią szczególną rolę. Wspieranie tego systemu zawsze w pierwszej kolejności należy rozpocząć od terapii pożywieniem. Lekarze chińscy uważają, że zachowana równowaga w środkowym ogrzewaczu jest kluczowa i niezbędna, aby ciało mogło wytworzyć wystarczającą ilość energii Qi, krwi oraz cennych płynów. Jest to kluczowy filar, aby móc wprowadzić inne rodzaje terapii, tj. akupresura, akupunktura, refleksologia, itp. Prewencyjne wzmacnianie funkcji środkowego ogrzewacza poprzez stosowanie właściwej diety pozwala pozyskiwać względnie trwały zasób energii Qi z pożywienia i rozprowadzać ją po całym ciele.
Co należy jeść, aby na co dzień wzmacniać funkcje środkowego ogrzewacza? Przede wszystkim należy sięgać po ciepłe posiłki, naturalne, lekkie, przypisane przemianie ziemi, posiadające jakość słodkiego smaku. Pożywienie o właściwościach smaku słodkiego jest w szczególności zalecane dla młodego organizmu. Dzieci tak samo jak dorośli powinny wystrzegać się wychładzających dań i produktów spożywczych.
Unikać należy:
- pożywienia o chłodnej i zimnej naturze termicznej, surowizny, cytrusów, sałat, owoców, mrożonek
- słodyczy, tłustego jedzenia, ciężkich dań
- dużej ilości produktów mlecznych, które mają naturę ochładzającą i przyczyniają się do powstawania śluzu i wilgoci w organizmie
Chłodne energetycznie pożywienie ochładza ogień trawienny żołądka, przez co blokuje swobodny przepływ energii Qi. Jeżeli codzienna dieta obfituje w produkty z grupy ryzyka dolny ogrzewacz będzie zmuszony do produkcji większej ilości ciepła, co w konsekwencji może w dużym stopniu wpłynąć na osłabienie nerek i doprowadzić do zaburzenia energii ( niedoboru yang nerek ).
Cykl dobowy a odżywianie
Dietetyka chińska zaleca przyjmowanie trzech głównych posiłków o względnie stałych porach oraz dwóch mniejszych w formie przekąsek. Śniadanie powinno być szczególnym posiłkiem, który zapewni energię na cały dzień, dlatego zaleca się spożywanie obfitego śniadania o wysokiej energetyce. Jest to szczególnie ważne wśród dzieci i młodzieży. Powinni oni od samego rana nasycić organizm pełnowartościowym pożywieniem, które zapewni im energię do mierzenia się z codziennymi wyzwaniami. Obiad natomiast powinien być małym posiłkiem, tu najlepiej sprawdzają się ciepłe zupy lub dania o rozgrzewającej termice. Kolacja powinna być skromna i lekkostrawna, aby zanadto nie obciążyła ona organizmu i nie zablokowała regeneracyjnej funkcji snu, który jest ważnym aspektem prawidłowego rozwoju u dzieci.
ŚNIADANIE:
Ze względu na najwyższą aktywność energetyczną żołądka, śniadanie powinno być spożywane pomiędzy godziną 7:00 a 9:00. W tych godzinach żołądek posiada optymalną zdolność trawienia, dzięki czemu posiłek zjedzony w tym czasie będzie miał dla organizmu dobroczynny wpływ. Dla dzieci i młodzieży pierwszy posiłek powinien być wzmacniający dla Qi i yang żołądka oraz śledziony. Śniadanie powinno być jedzone na ciepło, co wzmocni ciepło w organizmie i zapobiegnie powstawaniu wilgoci. Może to być gotowany kleik na bazie świeżo mielonych zbóż, owsianka, jaglanka, wzbogacone dodatkami dobranymi w zależności od pory roku ( orzechami, bakaliami, niewielką ilością sezonowych owoców) .
OBIAD:
Obiad powinien być pełnowartościowym i sycącym posiłkiem, który także będzie wzmacniający dla środkowego ogrzewacza. Dla dzieci wzmacnianie środkowego ogrzewacza jest priorytetem, ponieważ nie jest on jeszcze w pełni rozwinięty. Ważne jest, aby obiadu nie jeść w nadmiernej ilości ponieważ obciążone zostaną narządy trawienne i zaburzymy ich funkcje. To samo dotyczy spożywania ciężkostrawnych dań, smażonych, oleistych. Przyczyniają się one do gromadzenia wilgoci i sprzyjają zmęczeniu i senności po spożytym posiłku. Dietetycy chińscy zalecają rozgrzewające zupy, zboża, gotowane warzywa, niewielką ilość mięsa, w tym ryb. Dozwolona jest jako dodatek do dań odrobina surówek i sałatek ( zwłaszcza latem ).
KOLACJA:
Powinna być skromnym harmonizującym posiłkiem. Najlepiej zjedzonym do godziny 18:00, ponieważ znacząco obniżają się funkcje trawienne i poziom yang, co w konsekwencji może przyczyniać się do odkładania się tkanki tłuszczowej. Zwłaszcza dzieci z tendencją do otyłości powinny wystrzegać się posiłku zjadanego tuż przed snem. Wieczorem jest czas wzrastania yin, a więc posiłek powinien sprzyjać wzrastaniu yin. W szczególności należy unikać ostrych przypraw i energetycznie pobudzającego pożywienia. Dla dzieci dobrym rozwiązaniem są ciepłe zboża, kasze, w połączeniu z warzywami, można też dodać niewielką ilość mięsa.
Rytm pór roku a odżywianie
Cykliczność w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej ma kluczowe znaczenie. Chcąc zrozumieć podstawy Medycyny Chińskiej należy zrozumieć cykle przemian oraz powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami. Wiele bowiem procesów wewnętrznych zachodzących w organizmie podąża za zmianami mającymi miejsce na zewnątrz, w tym porami roku. W dietetyce chińskiej zaleca się, aby w naturalny sposób, poprzez dobór odpowiednich produktów sezonowych dostrajać się do cykliczności natury. Integracja z rytmem pór roku i wybór lokalnych, sezonowych produktów spożywczych ma dobroczynny wpływ na ludzki organizm, a tym samym jest działaniem prewencyjnym w zapobieganiu rozwojowi potencjalnych chorób.
WIOSNA
Przemiana: Drzewo
Narządy: wątroba i pęcherzyk żółciowy
Smak: kwaśny
Kolor: zielony
Wiosna to pora odrodzenia, nowego życia, związana jest z narodzinami i dzieciństwem .To pora roku, która charakteryzuje się wzrostem, ekspansją, po prostu ruchem. Zaczyna wtedy dominować małe yang. Wzrasta energia Qi i witalność organizmu, można śmiało powiedzieć, że budzimy się do życia po zimowym śnie. To właśnie wiosenny czas sprzyja najlepiej odnowie i kuracją oczyszczającym. System narządów przemiany drzewa najefektywniej odnawia się wiosną, a to dlatego, że posiada najwyższą potencję energetyczną. Zaleca się spożywanie produktów o zielonej barwie, zielonych warzyw, kiełków, świeżych ziół, chlorofilu, który dodatkowo spełni funkcję oczyszczającą. Pożywienie powinno wzmacniać swobodny przepływ energii Qi, sprzyjać oczyszczaniu z nagromadzonych toksyn, odnawiać po zimie. Pożywienie wiosną powinno być lekko ogrzewające organizm, o neutralnej lub ciepłej termice energetycznej, o jakości ruchu wznoszącego. Zalecane są produkty o smaku kwaśnym, ponieważ mają działanie stabilizujące i regulujące dla wątroby.
Produkty zalecane na wiosnę:
- zboża ( gryka, ryż, proso )
- mięso ( drób )
- warzywa ( botwinka, szpinak, jarmuż, groszek, szparagi, seler, młody jęczmień, sałaty, rzodkiewki, dymka, nać pietruszki, koper )
- owoce ( kwaśne jabłka )
- zioła i przyprawy ( czosnek, papryka, imbir, kolendra, bazylia, fenkuł, majeranek, rozmaryn, kminek, mięta, melisa )
- w przypadku warunków klimatycznych z nasilonym wiatrem, warto równoważyć organizm za pomocą ostrego smaku ( szczypior, imbir )
- herbaty i napary ziołowe ( koper, pokrzywa ), starsza młodzież może sięgną po delikatną zieloną herbatę
Unikać natomiast należy gorącego energetycznie oraz tłustego pożywienia, a także nadmiaru smaku kwaśnego, gdyż często stanowią przyczynę zastojów energii Qi w wątrobie.
Przykładowy jadłospis dla dzieci w okresie wiosennym
Śniadanie
- kasza jaglana z marchewką i czosnkiem niedźwiedzim
II śniadanie
- zielony koktajl na ciepło z jarmużu i młodego jęczmienia z dodatkiem siemienia lnianego
Obiad
- zupa krupnik
- kasza gryczana niepalona, szpinak duszony na maśle z ząbkiem czosnku, gotowana pierś z indyka, kiełki
Podwieczorek
- budyń ryżowy z rodzynkami
Kolacja
- jajecznica ze szczypiorkiem i kolendrą
- 2 kromki pełnoziarnistego pieczywa razowego z masłem
Napoje pomiędzy posiłkami
- herbata z kopru włoskiego
- napar ze świeżych pokrzyw
LATO
Przemiana: Ogień
Narządy: jelito cienkie, serce
Smak: gorzki
Kolor: żółty
Lato to pora roku, której przypisany jest żywioł ognia. To pora wielkiego yang. Przemianie ognia podporządkowany jest smak gorzki, dlatego zaleca się przyjmowanie produktów o tym smaku. Gorąco wyczerpująco wpływa na cenne płynny uszkadzając yin. Letnią porą zaleca się przyjmowanie pożywienia o chłodnej naturze, nawilżających produktów ( typu yin ), żeby rozproszyć gorąco i odbudować płyny ciała. Zaleca się spożywanie produktów i dań o ochładzającej lub zimnej naturze.
Produkty zalecane:
- zboża ( jęczmień, pszenica )
- mięso ( drób, królik, zając )
- owoce ( sezonowe, cytrusy, arbuzy )
- ochładzające warzywa ( ogórki, pomidory, sałaty )
- sałatki i surówki
- nabiał ( jogurt naturalny, kefir, maślanka w umiarkowanych ilościach )
- młodzież może spożywać zieloną herbatę, która jest doskonałym napojem o naturze wychładzającej na gorące dni
- woda mineralna
- herbata z kopru włoskiego to doskonały napój dla dzieci na upalne dni
Unikać należy energetycznie gorących produktów, napojów i dań, produktów osuszających, ostrych przypraw, lodowanych napojów oraz lodów. Wprowadzenie do organizmu bezpośrednio zmrożonych produktów może gwałtowanie zablokować energię trawienną żołądka. Szczególnie dotyczy to dzieci, ponieważ z punktu widzenia medyków chińskich środkowy ogrzewacz u dzieci jest fizjologicznie słaby do wieku około 8 lat. Dlatego porcje lodów powinny być niewielkie i spożyte przynajmniej po chwili od wyjęcia z zamrażalnika, aby organizm nie doznał szoku.
Przykładowy jadłospis dla dzieci w okresie letni
Śniadanie
- kaszka manna z pszenicy samopszy ze świeżymi malinami
2 śniadanie
- koktajl owocowo-warzywny z łyżeczką oleju lnianego
- 2 plastry arbuza
Obiad
- zupa z botwinki z odrobiną jogurtu naturalnego
- kasza jęczmienna z duszonymi warzywami
- surówka z białej kapusty z marchewką i odrobiną oliwy z oliwek
Podwieczorek
- baton daktylowy przygotowany na bazie płatków owsianych
Kolacja
- sałatka z pomidorów
- gotowane jajko
- 2 kromki pełnoziarnistego chleba orkiszowego z masłem i liściem sałaty
Napoje pomiędzy posiłkami
- świeżo wyciskane soki owocowe
- woda z dodatkiem listków świeżej mięty i odrobiną soku z cytryny lub pomarańcza
JESIEŃ
Przemiana: Metal
Narządy: płuca, jelito grube
Smak: ostry
Kolor: szary
Jesień należy do przemiany metalu, czyli energii płuc i jelita grubego. To właśnie o te narządy trzeba w szczególności zatroszczyć się jesienią. To czas zwolnienia tempa, czas przemyśleń i refleksji. Jesienią często dopada nas chandra i melancholia, a dzieci znudzenie. U dojrzewającej młodzieży mogą nasilić się wahania nastroju i stany depresyjne. Terapia pożywieniem jest w tym przypadku kluczowa, aby wzmocnić organizm i nie dopuścić do pogłębienia dolegliwości. Dzieciom młodszym narażonym na infekcje spowodowane czynnikami klimatycznymi należy dopierać pożywienie zgodnie do pojawiających się dolegliwości. W przypadku wewnętrznego zimna harmonizować smakiem ostrym stosując przyprawy tj.: czosnek, cynamon, imbir, cebula. W sytuacji nagromadzenia wilgoci wspierać środkowy ogrzewacz produktami osuszającymi np. proso, ryż. Natomiast w przypadku suchości wybieramy produkty nawilżające np. gruszki, tofu, orzechy ziemne
Produkty zalecane:
- zboża ( owies, proso, kukurydza, ryż )
- mięso ( dziczyzna, wołowina, jagnięcina, gęś, indyk )
- sezonowe warzywa ( ziemniaki, bulwy, dynie, buraki )
- sezonowe owoce ( gruszki, jabłka, pigwa, śliwki, winogrona )
- kiszonki
- orzechy sezonowe ( włoskie, laskowe)
- przyprawy rozgrzewające ( cynamon, kardamon, pieprz czarny, chili, anyż gwieździsty, ziele angielskie, curry )
- zioła ( tymianek, czarnuszka, koper, liść laurowy, papryka, imbir )
W szczególności unikać należy tłustych, oleistych dań, potraw chłodnych lub zimnych termicznie, produktów mlecznych, które przyczyniają się do rozwoju śluzu i są drogą do pojawienia się infekcji.
Przykładowy jadłospis dla dzieci w okresie jesienny
Śniadanie
- owsianka duszona w tartych jabłkach z cynamonem i żurawiną
2 śniadanie
- jajko na miękko
- grzanka z chleba orkiszowego z masłem czosnkowym
Obiad
- barszcz ukraiński z burakiem i fasolą
- gulasz z kaszy orkiszowej w delikatnym sosie z wołowiny, tarte buraki na ciepło, czerwona gotowana kapusta
Podwieczorek
- budyń jaglany na świeżym soku z jabłek z kardamonem
Kolacja
- krem dyniowy z ryżem, prażonymi migdałami i czarnym sezamem
Napoje pomiędzy posiłkami:
- herbata z pigwą, gruszką, gałązką rozmarynu i miodem
- napar z imbiru z odrobiną cukru trzcinowego
- sok winogronowy
ZIMA
Przemiana: Woda
Narządy: nerki i pęcherz moczowy
Smak: gorzki
Kolor: niebieski
Zimie przypisany jest element wody, smak słony i gorzki. Narządami elementu wody są nerki i pęcherz moczowy. Zimową porą należy zatroszczyć się o dolny ogrzewacz, wzmacniając organizm ciepłymi posiłkami i rozgrzewającymi produktami i przyprawami. To okres gromadzenia się wielkiego yin i ukrywania energii Qi w głębszych warstwach, sprawia to, że organizm jest bardziej narażony na dolegliwości związane z wpływem zimna. Zaleca się przyjmowanie dań o ciepłej termice, które wzmocnią energię Qi oraz krew w zimnym okresie.
Produkty zalecane:
- zupy ,,Mocy” na bazie mięs ( jagnięcina, sarnina, dziczyzna, wołowina, cielęcina, drób, kaczka )
- ryby
- wodorosty
- owoce morza ( krewetki, ostrygi )
- mikroalgi ( chlorella, spirulina, sinica )
- rośliny strączkowe ( fasola, groch, soczewica, ciecierzyca )
- warzywa ( cebula, seler, pietruszka, por, cykoria, bakłażan, cukinia, buraki, kapusta, bataty, chrzan, rzepa )
- kiszonki, zakwas buraczany
- zboża ( quina, brązowy ryż, gryka, orkisz, owies )
- orzechy i nasiona ( orzechy włoskie, kasztany jadalne, nasiona sezamu, słonecznika )
- zioła i przyprawy ( imbir, czosnek, cynamon, kardamon, czarny pieprz, gałka muszkatołowa, oregano, goździk, kmin, rozmaryn, bazylia, gorczyca, musztarda, mieszanka piernikowa )
- owoce morwy
- masło klarowane
Napoje pomiędzy posiłkami:
- kawa zbożowa z prażonej cykorii
- napar z imbirem, kurkumą i miodem
Zimą należy unikać wszystkiego co ochładza organizm. Nie zaleca się spożywania produktów mlecznych, cytrusów oraz słodyczy, które mają silne działanie śluzotwórcze.
Przykładowy jadłospis dla dzieci w okresie zimowy
Śniadanie
- rozgrzewająca owsianka wg 5 przemian z orzechami laskowymi
2 śniadanie
- pieczone jabłko z przyprawą piernikową, czarnym sezamem i brązowym ryżem
Obiad
- zupa warzywna z czerwoną soczewicą
- pieczone bataty z ziołami, dorsz duszony na maśle klarowanym, kapusta kiszona na ciepło
Podwieczorek
- ciasto korzenne z marchewką
Kolacja:
- leczo z cykorii
- 2 kromki pieczywa z pastą z fasoli
Dzieci a słodki smak
Dzieci naturalnie uwielbiają słodki smak. Jest on jak najbardziej wskazany ponieważ wg Tradycyjnej Medycyny Chińskiej to najlepszy smak na wzmacnianie środkowego ogrzewacza. Smak słodki powinien być dostarczany z produktów o naturze słodkiej. Cukier biały powinien być zastąpiony naturalnymi substancjami słodzącymi pochodzącymi z owoców, bakaliami, miodem, syropem klonowym, sokiem z gruszek, winogron, czy ewentualnie nierafinowanym cukrem trzcinowym.
Dużym problemem z punktu widzenia Tradycyjnej Medycyny Chińskiej jest zaśluzowanie organizmu. Dochodzi do niego poprzez nieodpowiednie odżywianie, które zaburza system trawienny, a skutkiem ubocznym jest właśnie pojawienie się i gromadzenie śluzu w organizmie. Kolejnym czynnikiem, który sprzyja tworzeniu się śluzu są warunki klimatyczne, a zwłaszcza wilgotna i deszczowa pogoda. Śluz może także powstawać za sprawą silnych emocji, które powiązane są z pracą poszczególnych narządów. Śluz gromadzi się w ciele i przyczynia się do pojawienia dolegliwości, a w konsekwencji chorób.
Dzieci powinny unikać produktów silnie śluzotwórczych lub spożywać je z umiarem.
Produkty śluzo twórcze:
- cukier i słodycze
- nabiał
- smażone potrawy
- tłuste dania mięsne
- zimne jedzenie
- surowizny
- banany
- pszenica i wyroby z białej mąki
- soki owocowe
Podsumowując dieta jest najwłaściwszym sposobem leczenia dzieci i dorosłej młodzieży. Terapia pożywieniem powinna zawsze stanowić nadrzędne miejsce. Za pomocą pożywienia możemy zaradzić przeróżnym dolegliwością i chorobą wieku dziecięcego, tj.: infekcje, alergie, egzemy, nadaktywność, bóle głowy, problemy ze snem, nadwrażliwość, problemy z koncentracją. Bowiem często wystarczy jedynie wyeliminować niektóre produkty, ograniczyć i zmienić dietetyczne nawyki, aby przywrócić równowagę energetyczną w organizmie i poprawić stan zdrowia. Terapia pożywieniem jest także wsparciem, gdy stosuje się inne metody leczenia u dzieci.
Na koniec warto podsumować uniwersalne zalecenia dietetyki chińskiej:
- Jedz z radością w cichej i przyjemnej atmosferze
- Spożywaj posiłki o stałych porach
- Przestań jeść, kiedy smakuje ci najbardziej
- Jedz śniadanie jak cesarz, a kolacje jak żebrak
- Jedz produkty występujące sezonowo oraz dostępne lokalnie
Bibliografia:
- Joerg Kastner, Terapia pożywieniem – dietetyka wg Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, wyd. Galaktyka, Łódź 2014, wydanie I, dodruk 2020
- Anna Czelej, Praktyka gotowania wg pięciu przemian – Tradycyjna medycyna chińska w kuchni, wyd. Studio astropsychologii, Białystok 2015, wydanie V
- Hamid Montakab, Medycyna chińska w praktyce, wyd. Galaktyka, Łódź 2015, wydanie I, dodruk 2018
- Maoshing Ni, Kanon Medycyny chińskiej Żółtego Cesarza, wyd. Galaktyka, Łódź 2012, wydanie I, dodruk 2018
- Robin Ray Green, Tradycyjna Medycyna Chińska – poradnik dla rodziców zachodu, wyd. Vital, Białystok 2017, wydanie I
- Steven Cardoza, Holistyczna medycyna chińska na co dzień, wyd. Vital, Białystok 2018, wydanie I
Autor: D. Picz (NAT)