Filozofia i podstawy Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

„Ten, kto szuka prawdy, nie może się przestraszyć, gdy już ją znajdzie.”
Mądrość chińska

Tradycyjna Medycyna Chińska według Wikipedii, to styl medycyny tradycyjnej, która powstała na fundamentach wielowiekowej tradycji chińskich praktyk medycznych. Medycyna chińska składa się z takich form jak ziołolecznictwo, akupunktura, ćwiczenia fizyczne, masaże i dietoterapie. Ten styl medycyny jest szeroko uprawiany w Chinach, a od jakiegoś czasu coraz popularniejszy staje się także Europie czy Ameryce Północnej jako uzupełniająca medycyna alternatywna. Dalej źródło podaje jeszcze, że Tradycyjna Medycyna Chińska nie jest oparta na wiedzy naukowej, podważa jej efektywność i logiczność, a nawet twierdzi,
że istnieją podejrzenia, iż niektóre z surowców wykorzystywane do leczenia w medycynie chińskiej mają szkodzić zdrowiu i powodować szereg poważnych chorób.

Tradycyjna Medycyna Chińska jest odzwierciedleniem spojrzenia na świat Chińczyków, które niewątpliwie odbiega od spojrzenia ludzi zachodu. Być może te różnice sprawiają, że niekiedy tak surowo ocenia się medycynę chińską. Zachodni świat bazuje przede wszystkim na tym co zostało zbadane, co jest logiczne, co potwierdzone zostało naukowo. W Chinach natomiast bardziej obowiązuje powiedzenie „Po co pytać, jak coś działa, jeśli to działa!”.  Dla Chińczyków bardziej logicznym wydaje się zapobiegać chorobie niż ją leczyć, dbać o organizm i utrzymywać go w harmonii, aby stan chorobowy w ogóle się nie pojawił. Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej zdrowie jest wewnętrzną harmonią, która promienienie blaskiem na zewnątrz.

Prawdą jest natomiast to, że reguły rządzące Wszechświatem, życiem ludzkim czy jego zdrowiem zawsze były i będą takie same bez względu na szerokość geograficzną. Jesteśmy nieodłączną częścią Natury, poddawani jesteśmy jej odwiecznym zasadom i przemianom. To jest niezaprzeczalny fakt. Wspólnie powinniśmy tworzyć harmonijny model równowagi pomiędzy Niebem, Człowiekiem a Ziemią.

Dla mnie Tradycyjna Medycyna Chińska to przede wszystkim cała kultura, filozofia  i ogrom wiedzy, sprawdzanej i praktykowanej przez długie lata. To wielka mądrość, którą warto zrozumieć, słuchając specjalistów i zagłębiając się w literaturę. Jest to możliwe, kiedy  w sercu zamieszkuje Shen a umysł pozostaje otwarty, nie tylko oceniający.

---

Tao

„Tao istniało zanim na Ziemi i na Niebie pojawiły się różne zjawiska i najwyższe bóstwa.”
Lao Tzu

Tradycyjna Medycyna Chińska wywodzi się z chińskiej bardzo starej filozofii Taoizmu. Przez wiele tysięcy lat nauki filozoficzne przekazywane były ustnie z pokolenia na pokolenie i dostępne były jedynie dla wybrańców.  Chcąc zrozumieć filozofię Tradycyjnej Medycyny Chińskiej należy poznać i postarać się zrozumieć Tao. Punktem wyjściowym jest świat Tao. Tao, dosłownie oznacza świadomą i naturalną drogę, świat, który znajduje się w ciągłym ruchu oraz zasady dotyczące cykliczności zjawisk w nim występujących. To także ścieżka, którą podąża każdy człowiek, droga do Natury.  Filozofia wschodu mówi o tym, że wszystkie żywe istoty, wszystkie formy życia przynależą do Natury, która jest całością zwaną Tao. Tao nie da się opisać, nie można także o nim mówić, ale można go doświadczać żyjąc tu i teraz, można wtedy poczuć jedność ze Wszechświatem. Doświadczając Tao spostrzec można, że jesteśmy jednością ze wszystkim, z całym światem, z każdą z istot. Natura jest wtedy w nas i my w niej jesteśmy. Tao jest wszystkim i jest nieograniczone, nieskończone. Ale Tao to też początek. To taki stan, w którym nie istnieje nic więcej, bo wszystko jest ze sobą związane. Wszyscy pochodzimy od Tao i taka jest kolej rzeczy, że do Tao wrócimy. To właśnie z Tao stworzone jest wszystko, wszystkie żywe istoty. Dopóki trwa życie każdy jest indywidualną jednostką. Gdy kończy się życie wszystko na nowo łączy się w jedność i wraca do Tao, do domu.

Symbol Tao (chiński hieroglif) ukazuje u góry głowę osoby wiedzącej, na dole stopę – część, która początkowo reprezentowała proces chodzenia, stąd właśnie Tao kojarzone było z drogą. Bycie na drodze Tao to podążanie na przekazem duszy.

Koncepcja Tao oparta jest na cyklicznym następowaniu po sobie pór roku, który w swej cudownej powtarzalności opiera się na rozwoju, odnowie i rozkładzie. Ludzie wschodu obserwując siłę Natury, jej bezwzględność oraz własną od niej zależność, przekonani byli, iż tylko życie w zgodnie z jej zasadami zapewni im względnie szczęśliwe życie. Ludzie doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że sprzeciwiając się prawom Natury, wszechmocnego Tao musieliby ponieść porażkę.

Na Tao Wszechświata składały się Tao Nieba i Tao Ziemi. Dzięki płynącym z nieba deszczom i ciepłu bierna i sucha ziemia mogła rozpocząć proces tworzenia, wydawania plonów. Dlatego to Tao Nieba było bardziej czczone i niż Tao Ziemi. Zgodnie z tym przekonaniem Niebo stanowiło dla chińskiej ludności najwyższe bóstwo.

Obok Tao Wszechświata istniało także Tao człowieka będące analogią tego pierwszego. Człowiek żyjący zgodnie z prawami Natury, wiedzący skąd pochodzą wszystkie zjawiska a także on sam oraz znający swój umysł uznawany jest za człowieka zdrowego. Zdrowie fizyczne musi iść w parze z rozwojem duchowym. Praca nad umysłem, panowanie nad złością, gniewem, niechęcią czy zazdrością powoduje, że człowiek jest zdrowszy.

---

Yin i Yang

„Yin i Yang muszą współistnieć. Gdzie jest yin, musi być yang.
Gdzie jest yang, musi być yin.”
Jou Tsung Hwa, Droga tai-chi. Tao odrodzenia.

Z Tao promieniują dwie siły, są to Yin i Yang. To kontrasty, które leżą u podstaw pełni Tao. Zależność pomiędzy tymi siłami jest symbolem uniwersalnych procesów zachodzących we Wszechświecie. Yin i Yang odzwierciedlają zmiany rzeczywistości, pozwalają na rozróżnienie poszczególnych faz tych zmian. Fazy przenikają się wzajemnie i są od siebie zależne, oraz całkowicie względne, relatywne, gdyż zależą od tego jak widzi je obserwator. Doskonale obrazuje to pewien taoistyczny wiersz:

„ Dla żab w basenie świątyni
Łodygi lotosów są wysokie;
Dla bogów Mount Everestu
Nawet słoń jest mały.”

Wszystko to, co dzieję się we Wszechświecie ma swoistą, biegunową naturę. Wszystko we Wszechświecie zawiera w sobie Yin i Yang. Występuje dzień i noc, ciepło i zimno, góra i dół, niebo i ziemia, męskość i żeńskość, młodość i starość, wilgoć i suchość etc. Istnienie, wzajemne przenikanie się oraz odziaływanie tych sił odzwierciedla odwieczną biegunowość natury, jej ład i kosmiczny porządek.

Symbol Yin i Yang to koło podzielone na dwie równe części linią w kształcie litery „S”. Yin symbolizuje część czarna zawierająca biały punkt. Yang to część biała z czarnym punktem. Małe punkty w przeciwnych kolorach są symbolem tego, że w każdej z sił znajduje się także odrobina przeciwstawnej siły. Okrąg natomiast jest symbolem Tao – jedności, całości, która zawiera wszystko inne.

YIN	YANG
Noc	Dzień
Zimno	Ciepło
Ciemno	Jasno
Wnętrzne	Zewnętrze
Żeńskość	Męskość
Ziemia	Niebo
Księżyc	Słońce
Czerń	Biel
Bierność	Aktywność
Powolność	Gwałtowność
Wiotki	Silny
Niedobór	Nadmiar
Introwertyzm	Ekstrawertyzm
Intuicja	Logika
Cicho	Głośno
Irracjonalizm	Racjonalizm
Złożony	Prosty
Słabość	Siła
Sztywność	Giętkość
Zima	Lato
Śmierć	Życie

Tabela 1, Przykładowe pary przeciwieństw Yin i Yang, opracowanie własne.

Yang to światło, ekspresja ruch, wprawiająca w ruch energia męska, Yin to ciemność, spokój, tworząca energia żeńska:

„Yin jest pasywne i spokojne, podczas gdy natura Yang jest aktywna i głośna. Yang rozciąga się, Yin jest ściągające, zrastające, Yang jest energią witalną, jest potencjałem, podczas gdy Yin jest substancją, jest fundamentem, jest matką, która cały ten potencjał tworzy” Huang Di, Żółty Cesarz

W teorii Yin i Yang nie chodzi o wartościowanie czy ocenianie pod względem dobra i zła. W naturze pojęcia dobro i zło nie istnieją, wszystko jest tak samo potrzebne do utrzymania niezbędnej harmonii, porządku świata. Wartościowanie to domena człowieka, jego wytwór intelektualny, który powstał na potrzeby stworzonego przez niego kodeksu etycznego i zasad moralnych. Yin i Yang są w stałym ruchu, który tworzy świat. Dzięki temu wciąż następują przemiany. Tylko dzięki jednemu możemy dostrzec drugie. Nie istnieje światło bez ciemności, nie ma dnia bez nocy. Gdy światło jest w apogeum to ciemność już jest gotowa by po niej nastąpić.

Według filozofii taoistycznej człowiek rodzi się ze zjednoczonym Yin i Yang, ale w ciągu niezrównoważonego życia traci jedność. Zadaniem człowieka jest utrzymywanie, a czasem odzyskiwanie harmonii i wprowadzanie jej na nowo.

---

Pierwszy Skarb : Jing

W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej mowa jest o Trzech Skarbach, które tworzą całość i są podstawą wszystkich przemian energetycznych w ludzkim ciele. Ze zjednoczenia tych Trzech Skarbów – Jing, Qi i Shen powstaje życie.

Pierwszy ze Skarbów to Jing stanowiące najczystszą formę Qi i praźródło Shen. Jing jest źródłem Yin i Yang . To za jego sprawą zachodzą wszelkie procesy energetyczne w ludzkim ciele. Każdy człowiek otrzymuje Jing już w momencie poczęcia, od rodziców. Składnikami Jing są Krew oraz komórki jajowe matki i spermy ojca. W chwili zapłodnienia Jing rodziców łączy się, pojawia się nowe życie, swój początek ma Qi i Shen. Tradycyjna Medycyna Chińska mówi o tym, że bardzo istotnym jest to, jakim zdrowiem zarówno fizycznym jak i psychicznym cieszyli si rodzice dziecka w momencie jego poczęcia. Im lepszy stan rodziców tym lepszą Esencję Jing przekazują oni dziecku.

Jing przechowywane jest w nerkach, które jak wiadomo, są bardzo ważnym organem w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Jing przekształcane jest w Qi, które z kolei krąży po organizmie. Wraz z upływem czasu, na przestrzeni życia człowieka Jing ulega wyczerpaniu co oznacza, że determinuje ono długość życia ludzkiego, ale także odporność na różnego rodzaju choroby czy dolegliwości a także poziom energii. Dlatego pielęgnowanie Jing jest bardzo istotne. Niedobów Jing może powodować, np. :

• wady wrodzone;
• spowolnienie procesów dojrzewania, wzrostu czy rozwoju (czasem nawet zatrzymanie);
• nieprawidłowe działanie mózgu;
• problemy z funkcjonowaniem kończyn;
• wczesne objawy starzenia;
• bezpłodność, impotencję czy inne zaburzenia seksualne;
• deformacje ciała, etc.

Człowiek po narodzinach produkuje już własne Jing. Powstaje ono po transformacji Qi z pożywienia i wody oraz powietrza. Co ważne takie nabyte Jing może uzupełniać poziom Jing wrodzonego. Życie ludzkie pełne jest sytuacji, w których poziom Jing osłabia się. Głównymi czynnikami wyczerpującymi Jing jest stres, szczególnie ten długotrwały, różnego rodzaju lęki, brak poczucia bezpieczeństwa. Tradycyjna Medycyna Chińska mówi o tym, że mężczyźni osłabiają swoje Jing poprzez nadmierną utratę nasienia, a kobiety – liczne porody. Oczywiście, czynniki obniżające Jing to również: pożywienie złej jakości (trujące, zanieczyszczone, przetworzone), duża ilość cukru, białka, nieregularne posiłki, używki, (tytoń, kawa, alkohol, narkotyki).

Analogicznie, czynniki przeciwne do tych wymienionych wyżej będą wzmacniać Jing. Dobrze jest pamiętać przede wszystkim o tym, aby dbać o zdrowie swojego umysłu i duszy. Spożywać wartościowe posiłki, unikać używek. W utrzymaniu wysokiego poziomu Jing pomaga także praktyka mindfulness, ograniczanie stresu, odpowiednia ilość snu i aktywność fizyczna.

Jing dzieli się na Jing Yang i Jing Yin. Jing Yang utrzymuje funkcje wszystkich organów, odpowiada także za ich odżywianie. Odpowiada zadaniom Yang Nerek. Do wszystkich przemian w organizmie potrzebny jest Ogień, który to właśnie daje Jing Yang, ponadto ociepla wszystkie organy. Natomiast Jing Yin odpowiedzialne jest za Yin Nerek, także odżywia organy, bierze udział w procesie tworzenia szpiku kostnego i mózgu.

---

Drugi Skarb: Qi

Drugim Skarbem jest Qi. Siła pierwotna, napędowa, w której zawarta jest energia, materia i czas to Qi (Czi, Chi, Ki). Qi to wielka jednia, to swego rodzaju substancja witalna, energia, stanowi ona istotę medycyny chińskiej. Mimo, że Qi nie da się zobaczyć, zmierzyć, uchwycić to jako niewidzialna siła stwarza świat materialny. Wszystko to, co nas otacza jest oznaką Ki. Natura, rozwój, powstawanie życia, myślenie, kreowanie, odczuwanie, ruch… To wszystko wywołuje Qi. Dla ludzi Zachodu zrozumienie prawdziwego znaczenia Qi jest niezwykle trudne. Ludzie Wschodu traktują Chi wielorako, także jako strumień energii, wypływ energii, energię wewnętrzną, ducha, wolę, etc. Chińskie słowniki podają aż powyżej dwudziestu znaczeń tego słowa, ale wiedzieć należy, że żadne z tych znaczeń nie stanowi energii w naszym (zachodnim) rozumieniu. Chodzi tu bardziej o odczucia, doświadczanie, przeżycie czegoś, dlatego jest tak trudne do zdefiniowania. Interpretując Chi jako energię pamiętać należy, że jest to bardzo uproszczone, umowne znaczenie.

Tradycyjna Medycyna Chińska opiera się na stałej analizie Qi oraz jej odmian. Jest to nieustanne studiowanie energii organów, funkcji narządów, całego człowieka oraz jego otoczenia. To wnikliwe przyglądanie się poziomom tych energii i uzupełnianie ewentualnych niedoborów czy wyrównywanie poziomów, ale przede wszystkim aktywowanie Chi i powodowanie, aby znajdowała się w ciągłym ruchu.

Człowiek od samego poczęcia gromadzi już energię Chi, otrzymuje ją od rodziców dlatego mówi się, że jest to energia dziedziczona. Podczas trwania życia człowiek rozporządza swoim Chi wydatkując je i uzupełniając. Człowiek uzupełnia Qi poprzez spożywanie pokarmów, oddychanie, a także czerpie ją całą powierzchnią ciała z Kosmosu.

Według filozofii wschodniej Qi dzieli się na Yin i Yang, dwie przeciwstawne i jednocześnie przenikające się siły. Aby człowiek mógł prawidłowo funkcjonować potrzebna mu jest zarówno Chi Yang, pochodzące z Kosmosu, jak i Yin- energia, której źródłem jest Ziemia, oddech, pożywienie i oczywiści Qi dziedziczona od rodziców. Energie te łącząc się w ciele człowieka, przenikają się wzajemnie i tworząc tak zwane wewnętrzne Qi, stanowiące podstawowy czynnik życiowy człowieka. Ilość Chi jest niezwykle ważnym czynnikiem warunkującym nie tylko żywotność człowieka, ale w ogóle jego istnienie. Warto wspomnieć, że Ki ma właściwości samoodnawiające się o ile zapewniony zostanie stały jej przepływ, stały ruch. Co więcej, ruch ten nie może być jednostronny, gdyż doprowadziłoby to do szybkiego wyczerpania Qi. W tym miejscu można przytoczyć analogię ruchu Czi do ruchu wody w Naturze: woda spływa po zboczach gór do strumieni i rzek, płynie niżej dolinami, gdzie następnie paruje unosząc się we mgle, a potem już wysoko ponad górami jako chmury, tylko po to, aby spaść z powrotem na góry jako deszcz i od nowa spływać po ich zboczach. W przyrodzie zastała woda zarasta i staje się bagnem, tylko ruch zapewni jej przejrzystość, zdrowie i żywotność. Wszelka aktywność, o ile jest harmonijna i przemyślana, zgodna z panującymi warunkami będzie odpowiedzialna także za gromadzenie Qi. Zatem utratę Chi może spowodować brak ruchu, ale także zbyt gwałtowna, niszcząca aktywność. Bywa tak, że człowiek podejmuje działalność, która przewyższa wewnętrzne zasoby Qi. W takim przypadku ważna jest umiejętność korzystania z Qi Kosmosu. Wszechświat to nieskończone źródło energii, z którego można czerpać, pod warunkiem, że się to potrafi. Do czynności, przy których potrzeba ogromnej ilości Chi nie powinno się wykorzystywać zasobów wewnętrznych, ale traktując swoje ciało jako swego rodzaju transformator połączyć się z energią Kosmosu, pobierać ją i pożytkować rozsądnie przy okazji uzupełniając wewnętrzne zapasy. Dzięki temu ilość Qi po zakończeniu energetycznie wymagającego działania może być większa niż wcześniej.

Mówiąc o istocie Qi, nie można zapomnieć o czymś, co właściwie z nią silnie związane, mianowicie punkt Hara. Punkt Hara stanowi zbiornik energii w ludzkim ciele. To wyjątkowe miejsce, w którym magazynowana jest cała energetyczna harmonia, siły witalne i życiowe. Tradycja wschodnia mówi, że owy punkt znajduje się dwa palce szerokości poniżej pępka, w środku jamy brzusznej. Aktywne i wciąż rozwijające się centrum Hara jest miejscem, gdzie gromadzi się wewnętrzne Qi oraz Qi pochodzące z Kosmosu. Już sama świadomość tego, że jest się w posiadaniu takiego punktu pozwala na pobieranie, magazynowanie a następnie wykorzystywanie energii pochodzącej ze Wszechświata. Punkt Hara to po prostu środek mikrokosmosu człowieka. Człowiek w tym momencie staje się jednością z makrokosmosem. Świadomość zachodzących tam procesów i skupienie na tym punkcie swojej świadomości pozwala na zachowanie równowagi między ciałem z psychiką, daje poczucie bezpieczeństwa, posiadania wewnętrznej, nieograniczonej siły, pozwala na homeostazę. Hara, jak już wspominałam znajduje się w jamie brzusznej, ale nie jest związane z ciałem, nie jest także ciałem ograniczone, może wychodzić poza jego obrys i obejmować bliższe i dalsze otoczenie. Jest to niezwykłe bogactwo i stanowi wielkie możliwości dla człowieka.

---

Trzeci Skarb: Shen

 „Shen, promieniowanie, blask, światło w naszej twarzy,
nakłada na nas, ludzi, na wszystkie stworzenie swoistą koronę.”
Dr n. med. Georg Weidinger, Tradycyjna Medycyna Chińska.
Przewodnik holistycznego uzdrawiania

Trzeci Skarb, czyli Shen to wyjątkowy rodzaj świadomości, której źródłem jest krystaliczne Yang Wszechświata, pojmowane jest najczęściej jako Umysł czy Dusza. Tradycyjna Medycyna Chińska traktuje Shen jako Niebo w człowieku, które go prowadzi i strzeże, przekazuje swoją wolę na Ziemię oraz do świadomości człowieka.  To energia Nieba przekazana człowiekowi w momencie poczęcia. Człowiek powinien pielęgnować i strzec Shen. Trzeci Skarb uważa się za centrum bytu człowieka, opuszcza ono jego ciało po śmierci i staje się wtedy Hun, czyli Wędrującą Duszą. Shen jest najmniej materialne i najsubtelniejsze, boskie, nieśmiertelne. To podstawa witalności człowieczego życia, inteligencja, świadomość będąca w ciągłym ruchu. odpowiada za wszelką twórczość i kreatywność

Shen nie można bezpośrednio zobaczyć, ale jest zjawiskiem, które się czuje. Shen jest tak wyjątkowe, że jeśli ktoś je ma to ono jest widoczne na twarzy, to blask, który udziela się innym osobom z otoczenia, czaruje, rozprzestrzenia się i wywołuje promienne uśmiechy na twarzach. Jest widoczne w oczach , w ich blasku. Nazywane jest także niebiańskim sercem, które zamieszkuje pomiędzy oczami. Shen to coś, co jest boskie w człowieku, świetliste, promieniste, rozprzestrzeniające się. Chińczycy mawiają, że shen to duch serca Boga, a przecież w sercu zamieszkuje miłość. Jeśli człowiek miłuje siebie i dba o swoje wnętrze, swoją czystość, harmonię to ulecza siebie, ale tym swoim blaskiem płynącym z wewnątrz ulecza wszystko w około siebie. „Sam stań się zmianą, której życzysz sobie na tym świecie.” mawiał Mahatma Gandhi. Mówi się, iż ludzie ze słabym Shen są zamknięci, niekomunikatywni, mają problem z nawiązywaniem bliskich relacji, byciu w związkach, obce jest im uczucie miłości. Myśli takich ludzi są niejasne, a oczy tracą charakterystyczny blask.

Medycyna Chińska mówi o tym, że w ciągu dnia Shen zamieszkuje w Sercu człowieka, nocą zaś przenosi się do Wątroby i ukazuje się w snach.

Według wierzeń taoistycznych Shen stanowi część całości w świecie duchowym do momentu, gdy wybiera konkretne ciało fizyczne, któremu postanawia towarzyszyć i w nim się objawiać. Silne Shen zapewnia możliwość wiecznego życia poprzez ciągłą reinkarnację.

Shen produkowane jest przez dwa pozostałe Skarby, czyli Jing i Qi, na poziomie ludzkim posiada cztery rodzaje aktywności:

• Hun, czyli Wędrująca Dusza – podświadomość, przechowywane w Wątrobie;
• Po, czyli Dusza Ciała – świadomość, przechowywane w Płucach;
• Zhi – wola i moc transformacji, siła wewnętrzna, linia duchowa, przechowywane w Nerkach;
• Yi – siła koncentracji, przechowywane w Śledzionie.

---

Pięć elementów, pięć przemian, pięć żywiołów.

 „Zgódź się na wszystko, co do ciebie przychodzi, wplecione we wzór
 twojego przeznaczenia, cóż bowiem innego mogłoby być lepiej
dostosowane do Twoich potrzeb?”
Marek Aureliusz

Teoria Pięciu Elementów, czy Pięciu Przemian, Pięciu Żywiołów stworzona została w Starożytnych Chinach. Owe pięć elementów to Woda, Drewno, Ogień, Ziemia i Metal. Każdy z elementów ułożony jest po obwodzie koła (tak jak na rysunku powyżej), ich kolejność nie jest przypadkowa. Wszystkie elementy tworzą zamknięty obwód, są ze sobą powiązane i tworzą swoiste cykle. W całym Wszechświecie, także w człowieku (człowiek jest przecież mikrokosmosem) odnaleźć można każdy z tych elementów. Zależności pomiędzy poszczególnymi żywiołami mogą być wspierające lub zupełnie przeciwnie, hamujące, niszczące osłabiające. Elementy te symbolizują zmiany i ruch Qi nieustannie obecny w tych zmianach. Elementy to po prostu symbole mające swoje równoważniki we Wszechświecie. Tymi równoważnikami są między innymi pory roku, kolory, dźwięki, narządy, emocje czy też produkty spożywcze. Teoria Pięciu Elementów łącząc się z cyklami Yin i Yang tworzy podwaliny, dzięki którym można postawić diagnozę (informacje pochodzące z wywiadu z pacjentem zaczynają układać się w logiczną całość) i podjęciu kroków w stronę skutecznej terapii. Patrząc na okrąg, który tworzy Pięć Elementów, w zewnętrznej połowie każdego z nich znajduje się tzw. odpowiedni narząd pusty Yang, czyli trzewia. W wewnętrznej natomiast znajduje się tzw. narząd pełny Yin.

Drewno (Drzewo)

Element Drewna nazywany jest młodym Yang. Drewno symbolizuje siłę niezbędną do narodzin. Po zimie wszystko na powrót budzi się do życia, Drewno rozpoczyna cykl w niesamowitym kręgu Pięciu Przemian. Ten element odpowiada wiośnie, to nowy początek, ponowne narodziny, dzieciństwo, szybki wzrost, piękna młodość, świeżość. We wszystkich wspomnianych procesach występuje niepowtarzalna już później (w tym cyklu) energia. Ten nagły przypływ energii powoduje, że korony drzew sięgają nieba. Według mnie ta piękna metafora może odnosić się do człowieka, który w swej młodości ma tak wiele siły, radości, energii, że także jest zdolny sięgnąć nieba. Taki jest przywilej i moc młodości, która jest niepowtarzalna, jedyna w swoim rodzaju. Element Drewna odpowiada wschodowi, kojarzony z nim kolor to zielony i smak kwaśny. Człowiek będący pod silnym wpływem tego elementu mogą chcieć w każdej dziedzinie życia osiągać niesamowite, ponadprzeciętne efekty, a to powoduje stres, który obciąża Wątrobę i Pęcherzyk Żółciowy – organy przynależące do Elementu Drewna. Brak umiejętności planowania i chęć zdobycia wszystkiego mogą prowadzić do wybuchów agresji, do przysłowiowego „dążenie po trupach do celu”. Z drugiej jednak strony ludzie mający niedobór tego elementu mogą często odczuwać wstyd i obwiniać się za zbyt pochopnie podejmowane decyzje, co paraliżuje cały organizm i powoduje, że silne niegdyś korzenie drzewa usychają, czego efektem jest stagnacja, a nawet śmierć.

Narządem pełnym, czyli Yin jest Wątroba, to naprawdę duży organ rozciągający się od lewego boku aż po prawą pierś, a u dorosłego człowieka może ważyć około pół kilograma. Zadaniem Wątroby jest przetwarzanie strawionego pożywienie w energię, która ma regenerować i odbudowywać ciało. Żółty Cesarz porównuje Wątrobę do generała i głównego stratega ludzkiego ciała. Wątroba to niezwykły organ, daje siłę i umożliwia planowanie, tworzenie wizji i wprowadzanie ich w czyn. Pomaga odróżnić realność od iluzji. Bardzo ważne jest to, aby dbać o Wątrobę, gdyż jej osłabienia wpływa negatywnie na cały organizm. W przypadku, gdy umysł człowieka przepełnia iluzja Wątroba może odczuwać coś w rodzaju rozczarowania, bezradności, a te z kolei prowadzą do uczucia strachu. Zlękniona Wątroba chcąc odwrócić sytuacje może powodować wybuchy złości, gniewu, które to wyczerpują energię i tak osłabionej już Wątroby. Złość Wątroby jest gorąca, wszystko to, co gorące szkodzi i ma negatywne skutki. Wątroba nie znosi absolutnie żadnej formy nacisku, narażona na ciągłe napięcia i stres traci siły. Wątroba gromadzi krew jest dla niej spichlerzem. Zatem, kiedy jest słaba to stres w niej goszczący roznosi się wraz z krwią po całym organizmie systematycznie go osłabiając. Wraz z rosnącym stresem ciało człowieka trafi swą elastyczność, gdyż Wątroba odpowiedzialna jest za jego mięśnie i ścięgna. Co ciekawe, utrata elastyczności przejawia się nie tylko na płaszczyźnie fizycznej, ale dotyka także innych aspektów życia człowieka. W momencie, kiedy Wątroba nie jest w najlepszej kondycji, także paznokcie są cienkie, łamliwe i bez blasku. Wątroba jest niezwykle kreatywna, inteligentna, potrafi stawiać nowe granice. Jako mądry generał zawsze rozważa czy dana kwestia jest na straconej pozycji, czy może warto przekształcić ją w coś co będzie dla organizmu przydatne.

Dla Wątroby bardzo istotny jest niezachwiany rytm dnia i nocy, ponieważ w nocy krążąca po organizmie krew wraca do Wątroby, gdzie ma czas na regenerację. Dlatego tak ważny jest dla Wątroby nocny odpoczynek. Żółty cesarz mawiał:

„Wątroba gromadzi krew. W ciągu dnia dostarcza krew potrzebną nam do ruchu i aktywności, dzięki temu krąży we wszystkich kanałach. Nocą, kiedy odpoczywamy, wraca do Wątroby. Odżywia Wątrobę- możemy widzieć. Przepływa przez stopy – możemy chodzić. Odżywia dłonie – możemy chwytać. Osiąga palce – możemy nosić.”

Wątroba pełni również w organizmie człowieka funkcję ochronną, przyjmuje na siebie trudne zadania rozłożenia produktów, które szkodzą człowiekowi i wydala je.

Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, Wątroba manifestuje się w oczach, Chińczycy mawiają, że „otwiera się oczami”. Krew, której Wątroba jest spichlerzem nawilża i odżywia oczy, daje im siłę widzenia. Jak już wspomniałam wcześniej stres bardzo osłabia Wątrobę i może to objawiać się w suchości oczu, widzeniu „prze mgłę”, a nawet bólach
w okolicach oczu. Najwyższa aktywność Wątroby przypada na godzinę 1 do 3, a najniższa na 13 do 15.

Narządem pustym, czyli Yang jest Pęcherzyk Żółciowy. Razem z Wątrobą są od siebie zależni, współpracują ze sobą. Pęcherzyk Żółciowy jest partnerem Wątroby i jednocześnie wykonawcą jej planów. Pozbywa się substancji, które jego partnerka przygotowała mu, aby odtruć organizm. Z jednej strony Pęcherzyk Żółciowy jest wykonawcą planów Wątroby, ale z drugiej, to do niego należy ostateczna decyzja, to mądry sędzia wiedzący, które sprawy mają pierwszeństwo.

Bezpośrednio związany jest on z trawieniem, gdyż zbiera, zagęszcza i przekazuje żółć (płyn produkowany przez Wątrobę) jelitom. Zła kondycja Pęcherzyka Żółciowego to problemy także w Jelitach, Żołądku i Śledzionie.

Nadmiar Qi w Pęcherzyku Żółciowym może prowadzić do agresji i pochopnie podejmowanych decyzji. Jest to sygnał, że Pęcherzyk jest przeciążony. Najwyższa aktywność Pęcherzyka Żółciowego przypada na godzinę 23 do 1 a najniższa na 11 do 13.

Ogień

Element Ognia to wielkie i potężne Yang. To także światło i ciepło, może być niebezpieczny, spalający, ale równie dobrze może mieć moc oczyszczającą. Ogień to życie, energia , ruch, podniecenie, zachwyt, euforia. Kojarzony jest z nim kolor czerwony i smak gorzki (ma charakter wzmacniający, chłodzący). Element Ognia to także magiczna i przyciągająca moc lata, a lato to dla człowieka czas dojrzewania. To, co zasiane zostało na wiosnę teraz kwitnie i przynosi owoce, analogicznie dzieje się w życiu człowieka. Ogień to także płomień miłości i namiętności, która tak pięknie współgra z energią lata. Człowiek chce zatrzymać ten beztroski czas na zawsze i właśnie tu czeka niebezpieczeństwo. Nadmierne gorąco szybko pozbawia Ogień blasku i magii, spalając wszystko na swojej drodze i zostawiając po sobie popiół i zgliszcza. Nie dając się jednak ponieść za bardzo Ogień to wspaniały element odpowiedzialny za kreatywność i moc tworzenie, przeobrażania, transformacji.   

Człowiek Ognia to osoba bardzo radosna, magnetyczna, przyciąga do siebie innych ludzi, którzy uwielbiają jego towarzystwo. Bardzo dba o swoich bliskich, wykazuje się dużą intuicją, dlatego w mig odgaduje pragnienia, tych których kocha. Człowiek będący pod silnym wpływem Ognia bardzo ciężko znosi rozstania z osobami mu bliskimi, czuje się rozdarty i targają nim emocje. Nadmiar Ognia powoduje, że osoba może być niespokojna i roztrzęsiona, z pozoru zawsze uśmiechnięta, ale sprawiająca wrażenie wulkanu tuż przed wybuchem. Przedłużający się stan takiego niepokoju może doprowadzić do stanów paniki, depresyjnych, maniakalnych czy nadmiernego lęku.

Organami przyporządkowanymi do Elementu Ognią są Serce, Osierdzie, Jelito Cienkie oraz Potrójny Ogrzewacz.

Serca to narząd pełny, czyli Yin. Według Medycyny Chińskiej Serce to cesarz królewskiego ciała człowieka, Mistrz Krwi, kontrolujący jednocześnie naczynia krwionośne. Pracuje nieustannie i niestrudzenie. Przyjmuje całą krew pompując ją nieustannie i zaopatrując w nią każdy skrawek organizmu. Serce pośredniczy zatem w pracy wszystkich organów. Serce ma także ogromny wpływ na emocje człowieka. W Sercu zamieszkuje Shen, wspomniana już wcześniej przeze mnie Energia Nieba. Organ ten jest mądrym cesarzem troszczącym się o spokój i harmonię ciała, w którym rezyduje. Mówi się także, że Serce to korzeń życia, świadomość, inspiracja, dzięki Sercu możliwe jest ubranie emocji i myśli w słowa. Poprzez mądrość Serca można dostrzec świat w lepszym świetle. „Serce jest korzeniem, z którego wyrasta życie, reguluje całą różnorodność duchowo – mentalnych zdolności.” – Qi Bo, lekarz nadworny Huang Di, Żółty Cesarz.

Domeną Serca jest radość, która skutecznie kontroluje smutek innego elementu – Metalu. Niewystarczająca ilość radości w życiu jest szkodliwa, jednak jej nadmiar także bywa uporczywy. Serce jest niezwykle wrażliwe, dlatego każde emocje wywołują jego poruszenie. Jeśli emocji jest za dużo, szczególnie negatywnych, cierpi na tym mądry cesarz.

Według Medycyny Chińskiej Serce manifestuje się na twarzy, widać na niej każdą emocję, zarówno pozytywną jak i negatywną. TMC mówi, że Serce otwiera się w Języku, dlatego należy obserwować jego wygląd, ponadto energia serca uwidocznia się również w mowie. Zbyt szybka, zbyt wolna, słaba, cicha, a może głośna mowa, wskazywać mogą na występujące w energii serca zakłócenia. Podobnie zresztą jak pocenie się, szczególnie nocne. Najwyższa aktywność Serca przypada na godziny między 11 a 13,
a najniższa na 23 do 1.

Jelito Cienkie, organ pusty (Yang) ma zdolność oddzielania czystego od nieczystego. Chroni ono Serce, w Medycynie Chińskiej nazywane jest ministrem informacji. To ono podejmuje ostateczną decyzję czy otrzymany pokarm jest tym nieczystym i powinien trafić do Jelita Grubego, czy przekazać go jednak obiegowi krwi. Zdrowe Jelito Cienkie nie ma problemy z decyzyjnością, jest pewne siebie i działa tak, aby w organizmie zachowana była równowaga i harmonia. Jelito Cienkie, które jest osłabione może czuć się lekko zdezorientowane, a w takim stanie ciężko będzie podejmować słuszne decyzje. Co więcej, osłabienie Jelita Cienkiego może powodować także dysharmonię w Pęcherzu Moczowym a co za tym idzie zmiany chorobowe w tym organie.

Kolejnym organem przypisanym do Elementu Ognia jest Osierdzie, będące strażnikiem Serca i zamieszkującego w nim Shen. Pełni ono bardzo ważną rolę, gdyż on niego zależy przed kim otworzy swoje bramy, a przed kim je zamknie. Dzięki Osierdziu człowiek ma możliwość odczuwania radości, miłości, dawania uczuć i emocji, ale może także zablokować Serce sprawiając, że stanie się ono puste i zimne. Osierdzie odpowiada za rodzenie się międzyludzkich relacji, za relacje ze otaczającym światem, ale także za seksualność. Strażnik Serca odżywia je i chroni. Jest narządem pełnym, czyli Yin. Maksymalna aktywność Osierdzia przypada na godzinę 19 a 21, a najniższa na 7 a 9.

Potrójny Ogrzewacz to narząd pustym (Yang). Jest o tyle, ciekawym organem, że nie ma żadnego odpowiednika w zachodniej medycynie, co powodować może trudności w zrozumieniu jego funkcji. Potrójny Ogrzewacz nazywany jest w Medycynie Chińskiej ministrem energii. Składa się z trzech części:

• Górna część Potrójnego Ogrzewacza pracuje na wysokości klatki piersiowej i odpowiedzialna jest za przyjmowanie energii Qi z powietrza (poprzez Płuca, które są organem Elementu Metalu). Jeśli funkcja ta jest osłabiona to człowiek może odczuwać zmęczenie.
• Część środkowa Potrójnego Ogrzewacza, położona między przeponą a pępkiem, odpowiedzialna jest za przyjmowanie energii Qi z pożywienia (związek z Żołądkiem i Śledzioną).
• Część dolna Potrójnego Ogrzewacza, znajdująca się poniżej pępka rozporządza energią otrzymaną od rodziców w chwili poczęcia, ale także tą pozyskaną z Kosmosu.

Dzięki temu organowi energia wznosi się do góry i ożywia wszystkie wewnętrzne narządy, to bardzo wyjątkowa funkcja. Potrójny Ogrzewacz dba o utrzymanie harmonii pomiędzy ciałem, umysłem i duszą człowieka. Najwyższa aktywność Potrójnego Ogrzewacza przypada na godziny pomiędzy 21 a 23, a najniższa 9 a 11.

Ziemia

Element Ziemi jest o tyle wyjątkowy, że nie jest ani Yin ani Yang a mimo to jest każdym z nich. Ziemia znajduje się w centrum systemu Pięciu Przemian. Sprawuje opiekę oraz odżywia pozostałe elementy. Mimo, że Ziemia sama jest zależna od reszty to pewnym jest, że pozostali nie poradzą sobie bez Elementu Ziemi. Przypisana jej pora roku to późne lato, jednak jest to zdecydowanie coś więcej. Pomiędzy jedną a drugą porą roku zawsze występuje czas potrzebny na przejście z jednego okresu do drugiego w płynny i harmonijny sposób. Ten czas „pomiędzy” nazywany jest Dojo. Ziemia to środek, same centrum, wiąże się z kolorem żółtym, słodkim smakiem i wilgocią. Ziemia jako centrum doprowadzić może do równowagi choćby emocji za pomocą smaku słodkiego. W moim odczuciu Ziemia to Matka, która produkuje słodki pokarm (jak mleko matki), by zapewnić dzieciom (ludziom) życie. Ale jako matka zapewnia także równowagę i atmosferę zaufania, potęguje poczucie własnej wartości u dziecka, a te z kolei są tak ważne w tworzeniu nierozerwalnej więzi między dzieckiem a matką. To wszystko jest w stanie dać człowiekowi zdrowa Ziemia.

Osoby będące pod silnym działaniem Elementu Ziemi są bardzo opiekuńcze w stosunku do innych i zawsz chętne doniesienia pomocy. Przy nadmiarze Ziemi osoby takie mogą tak bardzo wpaść w pułapkę pomagania i wpierania wszystkich dookoła, że zapominają o sobie i własnych potrzebach. Tracąc swoje centrum szukają czegoś co wypełni pustkę Osłabiony czy zaniedbany Element Ziemi powoduje, brak poczucia bezpieczeństwa, miłości, wieczną tęsknotkę i pogoń za uczuciami. Ludzie mający problem z Elementem Ziemi często próbują zaspokoić swoje potrzeby poprzez jedzenie słodyczy (słodki smak przypisany Ziemi, słodkie mleko matki). Z potrawami, które mają za dużo słodyczy należy być jednak ostrożnym, gdyż zbyt duża jej ilość spowalnia procesy myślowe. Z resztą Ziemia kojarzona jako siła ciężkości łączy się z ociężałością myślenia, a także z obsesjami. Niestety takie kompulsywne poszukiwanie miłości czy chęć zaspokojenia niedosytu rodzi jeszcze większe frustracje i coraz większą pustkę w środku.

Tradycyjna Medycyna Chińska mówi o tym, że niedobór Elementu Ziemi powstaje w dzieciństwie, kiedy to niewystarczająca ilość miłości czy uwagi skierowanej na małego człowieka zaczyna przeradzać się w uzależnienie od innych osób, nadmierne łaknienie relacji emocjonalnych czy fizycznych. Kiedy taka osoba dorasta często skrywa prawdziwe uczucia i udaje obojętną. Taki nawyk doprowadza jednak do osłabienia organizmu, generującego stany chorobowa a także problemy z zapamiętywaniem czy wiarą we własne siły.

Organami przypisanymi do Elementu Ziemi są Żołądek oraz Śledziona z Trzustką.

Żołądek to organ Yang. Według Medycyny Chińskiej to najważniejszy organ pusty w całym organizmie, ponieważ dostarcza swoje Qi wszystkim organom pełnym (Yin). Organ ten przypomina elastyczny worek odwrócony do góry dnem, do którego wpada częściowo rozdrobnione już pożywienie. Zadaniem Żołądka jest po prostu przyjmowanie i trawienie. Przyjąć może naprawdę dużo, gdyż jego ściany rozciągają się w każdym kierunku. Jednak zbytnie objadanie się prowadzi do tego, że Żołądek zaczyna czuć się źle i buntować przeciwko takiemu traktowaniu nie trawiąc i powodując uczucie ucisku czy zalegania „kamienia w żołądku”. Taki stan rzeczy osłabia Element Ziemi. To w rękach człowieka jest bezpieczeństwo jego Żołądka, powinien on przyjmować tylko tyle pożywienia, ile jest w stanie przetrawić jego Żołądek. Żołądek lubi wilgoć, potrzebuje płynów, aby móc dobrze wykonywać swoje zadania. Medycyna Chińska twierdzi, że organ ten jest źródłem płynów co bardzo wiąże go z Nerkami. Z tego powodu, jeżeli energia Nerek jest osłabiona to cierpi na tym cały układ trawienny. Najwyższa aktywność Żołądka przypada na godzinę 7 do 9 a najniższa na 19 do 21.

Tradycyjna Medycyna Chińska traktuje Śledzionę i Trzustkę jako jeden organ. Ze względu na swoje położenie Śledziona, wraz z Żołądkiem stanowi symbol matki, wokół której krążą pozostałe elementy. Śledziona nazywana jest przez Chińczyków „królową soków”, ponieważ bierze udział w tworzeniu krwi oraz jej rozprowadzaniu, ale także innych płynów w organizmie, a ponadto odpowiedzialna jest za utrzymanie odpowiedniego nawilżenia skóry i ciała. W tym gąbczastym organie powstają nowe cząsteczki krwi, które po osiągnięciu pełnej dojrzałości opuszczają Śledzionę. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej Śledziona uważana jest za najważniejszy organ trawienny, który odpowiedzialny jest za przemianę pożywienia w czystą energię. Śledziona kieruje czystą energię w górę do Płuc, gdzie energia pożywienia łączy się z energią pochodzącą z powietrza. Śledziona to organ przetwarza i transformuje wszystko to, co materialne i niematerialne, także informacje, z którymi spotyka się każdego dnia człowiek. Taka praca na pełnych obrotach obciąża Śledzionę prowadząc do kłopotów z trawieniem, produkcji wilgoci (której Śledziona nie lubi), uczucia przeciążenia i bezsilności. Śledziona jest ściśle związana z Trzustką i jest odpowiedzialna za jej pracę. Dlatego kłopoty w Śledzionie powodują stany chorobowe Trzustki (np. cukrzyca). Najwyższa aktywność Śledziony przypada na godzinę 9 do 11 a najniższa na 21 do 23.        

Metal

Element Metalu to młode Yin, siła wyrastająca z pożegnania. Według TMC Metal to góra, która u podstawy ma silne korzenie, głęboko wbite w Ziemię, a jej wysoki, niemal niedostrzegalny szczyt zwrócony jest ku Niebu. Góra ta jest symbolem siły, opanowania, spokoju, stabilności. Do Elementu Metalu przechodzi się z Elementu Ziemi. Spod czułych skrzydeł matki dorastające dziecko trafia pod opiekę ojca. Metal to z jednej strony pożegnanie czegoś, co już zostało osiągnięte, co było piękne, ale aktualnie nie ma przy tym możliwości dalszego rozwoju. Z drugiej strony to powitanie nowego. Metal to przemijanie, jesień, przejście w coś innego. Jak przy każdym pożegnaniu, może pojawić się smutek i łzy, które są dla Elementu Metalu bardzo charakterystyczne.

Ludzie Metalu są twardzi, bystrzy, charakteryzuje ich przejrzystość umysłu, a fascynuje sztuka czy filozofia. Takie osoby doskonale zdają sobie sprawę z emocji dotyczących przemijania, ale wiedzą, że każdy koniec to początek czegoś innego.

Nadmiar Metalu może sprawiać, że człowiek pragnie kontrolować wszystko, co dzieje się wokół niego, a gdy staje się to niemożliwe do osiągnięcia pojawiają się lęki, szczególnie
o poczucie własnej wartości i swojego znaczenia. Człowiek taki staje się twardy jak element, który nim rządzi, stara się zagłuszyć niskie poczucie własnej wartości poprzez materialne przedmioty. Człowiek taki zapomina, że prawdziwa wartość pochodzić może jedynie ze środka, a każda zdobycz materialna pogłębia jedynie problem.

Niedobór Metalu charakteryzuje się z kolei wszechogarniającym chaosem. Osoby z niedoborem Metalu lubią „przeglądać się w oczach innych”, są bardzo wrażliwe na krytykę, źle ją znoszą. Człowiek taki nie potrafi puścić swojej przeszłości oraz starych nie zawsze sprzyjających przekonań. Dla takich osób ważne są wartości powierzchowne takie jak uroda, fizyczność, czy sztuczne, towarzyskie konwenanse.

Metal to zachód, smak ostry, kojarzony jest z kolorem białym i suchością. Manifestuje się w bystrości umysłu i przejrzystości myśli.

Narządem pełnym (Yin) są Płuca kontrolujące oddech. Według TMC Płuca królują nad oddechem i Qi całego organizmu. Dzięki temu zaopatrują człowieka w potrzebny do życia tlen oraz niezbędną energię. Płuca postrzegane są jako administrator dbający o porządek oddechu, przyjmując do środka to co czyste a wydalając zanieczyszczone. Wszelka dysharmonia w tym organie powoduje niemożność odprowadzenia tego, co szkodliwe. Pojawia się lęk, który rodzi chorobliwy perfekcjonizm. W tej sytuacji zarzucone sobie wytyczne stają się niemożliwe do osiągnięcia, nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Niedomagania Płuc sprawiają, że człowiek traci połączenie z otaczającym go światem, pozostaje w stagnacji i wszechogarniającej melancholii.

Tymczasem Płuca to przecież przepiękny symbol początku życia. Z każdym oddechem witamy nowy początek, aby za chwilę w wydechu go pożegnać i znów powitać inny nowy początek… Konieczność pożegnania się z tym co odchodzi jest nieunikniona i nie ma sensu trzymać się tego kurczowo. Nieuchronne i tak nadejdzie, akceptacja tego procesu i łagodne wchodzenie w nowy niweluje ból.

Płuca manifestują się w kondycji skóry, owłosieniu i strunach głosowych. Maksymalna aktywność Płuc przypada na godziny między 3 a 5, a najniższa między 15 a 17.

Narządem pustym (Yang) jest Jelito Grube, które przejmuje całą zawartość Jelita Cienkiego, wchłaniając resztki wody z mas kałowych i wydala to, co już niepotrzebne. Tak naprawdę, proces ten dzieje się nie tylko na płaszczyźnie fizycznej. To ostatni moment, aby przepracowane w życiu człowieka wydarzenia zostały pożegnane. Jest w tym ostateczność, nieuchronność, przynosząca uwolnienie od zbędnego balastu. Na obu płaszczyznach niezwykle ważna jest umiejętność czerpania radości z pożegnania. Problematyczną staje się natomiast sytuacja, w której radość z zatrzymania starych spraw staje się ważniejsza od umiejętności i radości z odpuszczenia i uwolnienia tego, co już człowiekowi nie służy. Jelito Grube podobnie jak współpracujący z nim organ Płuca lubi „kolekcjonować” małe i duże smutki, które odpowiedzialne są za większość trudności z wypróżnianiem. Maksymalna aktywność Jelita Grubego przypada na godziny między 5 a 7, a najniższa między 17 a 19.

Woda

Element Wody to stare Yin, to tu kończy się cykl, aby za chwilę znowu zacząć się w Elemencie Drewna (Wiosną). Kiedy Yin przejmuje dowodzenie, wszystko zamiera, nastaje Zima. To czas spokoju, ale do czasu, gdyż z końcem Zimy energia Yang Wody bierze górę i powstaje nowe życie. To przecież Woda powoduje, że wszystko budzi się do życia. Woda to życie. Element ten to z jednej strony siła, która prowadzi do ciemnych i zimnych głębin. A z drugiej, gdy w Elemencie Drewna Woda zwilża ziemię następuje wzrastanie. Zaufanie jest związane z tym elementem, chodzi to o poddanie się nurtowi wielkiej wody, poddanie się życiu, poddanie się Sile Wyższej.

Ludzie związani mocno w Elementem Wody są nieco podobni do tych związanych z Metalem. Łączą ich upodobania do sztuki, filozofii i rozmyślania o sensie życia. To inteligentni samotnicy, podobnie jak Woda idą przez życie trzymając się wyznaczonego nurtu, nie oglądają się za siebie i jeśli napotykają na swojej drodze przeszkody, omijają je nie walcząc, nie siłując się z niczym. Bardzo rozważnie i mądrze pożytkują swoją energię nie tracąc jej na mrzonki.

Nadmiar Wody powoduje, że mogą pojawić się problemy z kamieniami w nerkach czy pęcherzu moczowym, uczucie sztywności w ciele, kłopoty z nadciśnieniem, wapnienie naczyń krwionośnych. W życiu ludzi z nadmiarem Elementu Wody, nie ma miejsca na elastyczność, twardo trzymają się swoich celów, stają się nietolerancyjni wobec innych osób. Jeśli tym stanom dodatkowo towarzyszy stres mogą reagować agresją i złością, pod którą kryje się lęk.

Ludzie, u których występuje niedobór Elementu Wody często izolują się od otoczenia, mają problem, aby wyznaczyć sobie cele i obrać odpowiednią drogę, brak im decyzyjności, inicjatywy. Osoby takie pogrążone są w melancholii, mają poczucie wewnętrznej pustki i ogólnego bezsensu.

Do Elementu Wody przyporządkowane są Nerki oraz Pęcherz Moczowy

Nerki spełniają wiele, bardzo ważnych funkcji w organizmie człowieka. Zajmują się filtrowanie płynów, odtruwaniem i oczyszczaniem krwi, utrzymywaniem odpowiedniego poziomu wody, wydzielaniem hormonów, produkcją witaminy D, dbają o kości poprzez regulację gospodarki fosforu i wapnia. To naprawdę mnóstwo pracy i wielka odpowiedzialność. Poza tym Nerki są ściśle związane z Sercem, zachwiana kondycja jednego z tych organów wpływa na kondycję drugiego.

Nerka lewa, narząd pełny (Yin) jest czymś w rodzaju magazynu energii otrzymanej od rodziców w momencie poczęcia, a także energii pochodzącej z Kosmosu, którą także człowiek otrzymuje przy zapłodnieniu. W lewej Nerce magazynowana jest także energia gromadzona już po urodzeniu z nadwyżek pochodzących z pożywienia i powietrza. Lewa Nerka wiąże się z produkcją krwi i szpiku, ale również odżywianiem kości, zębów i mózgu. Od lewej Nerki uzależniona jest jakość śluzu z pochwy i spermy.

Nerka prawa to narząd pusty (Yang), jest korzeniem Yang dla innych narządów i odpowiedzialna jest za utrzymywanie ciepła w ciele. Lewa Nerka odpowiada za popęd seksualny i płodność człowieka. Prawa nerka manifestuje się w uszach. Jej największa aktywność przypada na godziny od 17 do 19, a minimalna od 5 do 7.

Pęcherz moczowy jest partnerem Nerek jako narząd pusty magazynuje wszelkie nadwyżki płynów wewnętrznych. Odpowiedzialny jest za zbieranie, przetwarzanie i wydalanie moczu. Te wszystkie procesy są możliwe dzięki energii, którą Pęcherz dostaje od Nerek. Zaburzenia w pracy Pęcherza Moczowego mogą wynikać z jego przepracowania  (studzeniem gorąca Serca), słabego Qi Nerek, oraz różnego rodzaju emocji takich jak zazdrość, lęk, brak zaufania, niepewność. Jego największa aktywność przypada na godziny od 15 do 17, a minimalna od 3 do 5.

Należy pamiętać, że w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej pojęcie organ nie odnosi się tylko do anatomii, ale do całego systemu organów, np. Płuca to nie tylko narząd anatomiczny, ale cały układ oddechowy, czyli także nos, skóra i wszystkie ich wydzieliny.

	DRZEWO	OGIEŃ	ZIEMIA	METAL	WODA
NARZĄD PEŁEN	Wątroba	Serce, Osierdzie	Śledziona	Płuca	Nerka
NARZĄD PUSTY	Pęcherzyk Żółciowy	Jelito Cienkie, Potrójny Ogrzewacz	Żołądek	Jelito Grube	Pęcherz Moczowy
ZMYSŁ	Oczy- wzrok	Język- mowa	Wargi- śluzówka	Nos- węch	Ucho- słuch
TKANKA	mięśnie, ścięgna, paznokcie	cera- ukrwienie, naczynia tętnicze	ciało- mięśnie, tkanka łączna,	skóra, włosy ciała	kości, mózg, włosy głowy
WYDALINY	łzy	pot	ślina	śluz	mocz
OSOBOWOŚĆ	spokojny	aktywny	zrównoważony	prawy, nieugięty	ruchliwy
EMOCJE	gniew, złość, nienawiść	radość	troska, zamartwianie się	smutek	strach, depresja
SKŁONNOŚĆ	do wzywania- krzyku	do śmiechu	do śpiewu	do płaczu	do stękania
WYCZERPUJE	nadużycie oczu	obserwacja, działanie poznawcze	siedzenie	leżenie	stanie
ZAPACH	zjełczały	spalenizna	przyjemny	gryzący	zgniły
SMAK	kwaśny	gorzki	słodki	ostry	słony
ROZWÓJ	urodzenie	wzrost	dojrzałość	starzenie się	śmierć
KOLOR	zielony	czerwony	żółty, złoty	biały, srebrny	czarny, niebieski
MIĘSO	drób	baranina	wołowina	konina	wieprzowina, ryby
ZIARNO	pszenica	żyto	kukurydza	owies, ryż	fasola
METODA KONSERWACJI	fermentacja, kiszenie	wędzenie	w cukrze	w ostrych przyprawach, w próżni	solenie, zamrażanie
SPOSÓB GOTOWANIA	krótkie, zaparzanie bez przykrycia na ogniu z drzewa	pieczenie (ruszt), smażenie z obracaniem	duszenie pod przykryciem w małej ilości wody, tłuszczu nie mieszcząc, piec węglowy	pod ciśnieniem, kuchnia elektryczna	gotować w dużej ilości wody, mieszać
PORA DNIA	rano	południe	po południu	wieczór	noc
PORA ROKU	wiosna	lato	późne lato	jesień	zima
WPŁYW BIOKLIMATU	wiatr	gorąco	wilgoć	sucho	zimno
STRONA ŚWIATA	wschód	południe	środek	zachód	północ

Tabela 2, Odpowiedniki Pięciu Elementów, źródło: J. Pincel, Prawo pięciu przemian. Podstawy tradycyjnej medycyny chińskiej, Oficyna Wydawnicza ABA, 2021.

Zależności pomiędzy Pięcioma Elementami, ich wzajemne oddziaływanie.

Według Tradycyjnej Medycynie Chińskiej wszystkie zjawiska, które zachodzą w człowieku oraz jego otoczeniu to efekt zależności pomiędzy poszczególnymi Elementami, a co za tym idzie odpowiadającym im organom, w oparciu o energię Qi przepływającą przez nie.

Elementy nieustannie oddziałują na siebie wzajemnie i są od siebie zależne. Zależności te przedstawiane są w formie koła, które jest w ciągłym ruchu. Ciągła przemiana uwarunkowana jest czasem, ciągłym przemijaniem i powstawaniem nowego, jeden Element przechodzi płynnie w drugi. Pomiędzy Żywiołami występują pewne zależności, potrafią one wzajemnie się wzmacniać, odżywiać, kontrolować czy osłabiać. Od tych zależności oraz wzajemnej współpracy zależy cały cykl, a także życie człowieka.

Bibliografia

• Montakab, Medycyna Chińska w praktyce. Teoria, diagnostyka i terapia w rozumieniu zachodnim, Wydanie I, Galaktyka 2020.
• Krohcia. Tradycyjna Medycyna Chińska. Podstawy, Wydanie I, SEE Wrocław 1998.
• Dr n. med. G. Weidinger, Tradycyjna Medycyna Chińska. Przewodnik holistycznego uzdrawiania, Wydanie III, Vital Gwarancja zdrowia, Białystok 2021.
• Beinfield, E. Korngold, Medycyna Chińska, Wydanie II, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2001.
• Tsung Hwa, Droga tai-chi. Tao odrodzenia.
• Kowalska Dorscheid, Najskuteczniejsze terapie Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Sposoby na współczesne dolegliwości, z którymi nie radi sobie medycyna akademicka, Wydanie I, Białystok 2021, Wydawnictwo Vital Gwaracja zdrowia.
• Pincel, Prawo pięciu przemian. Podstawy tradycyjnej medycyny chińskiej, Oficyna Wydawnicza ABA, 2021.
• Chauhan, Zioła w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, Wydanie I, Białystok 2021, Wydawnictwo Vital Gwaracja zdrowia.

 

Autor: Urszula Paczkowska (NAT)