Aromaterapia jest dziedziną medycyny alternatywnej, wykorzystującą olejki eteryczne i inne substancje zapachowe w celu poprawy zdrowia. Początki aromaterapii sięgają czasów sumeryjskich, nawet do 3000 lat p.n.e. Rośliny lecznicze występują na Ziemi dłużej niż ludzkość, nic więc dziwnego, że już nasi przodkowie wykorzystywali terapeutyczną moc mieszanek roślinnych. Do celów duchowych, higienicznych, terapeutycznych i rytualnych z olejków eterycznych korzystali Hindusi, Chińczycy, Egipcjanie, Rzymianie i Grecy. Stosowali je do wyrobów perfum, leków i kosmetyków.
Niegdyś docenione także przez wiedźmy i znachorów w celach uzdrawiania, w czasach obecnych stosowane są w ośrodkach leczniczych, rehabilitacyjnych, w spa, w gabinetach terapeutycznych oraz pośród miłośników terapii naturalnych na całym świecie. Zabiegi wykonywane są przez naturoterapeutów, fizjoterapeutów oraz pośród wielu masażystów.
Olejki eteryczne pozyskiwane są z roślin zarówno świeżych jak i suszonych. Cechują się bardzo intensywnym zapachem, dlatego niezastąpione są również w produkcji perfum, w gotowaniu jako składnik przyprawowy oraz w masażu, zabiegach leczniczych i aromaterapeutycznych. Substancje aktywne, którym przepisujemy właściwości zdrowotne wnikają do naszego systemu poprzez skórę oraz poprzez drogi oddechowe. Możemy zaliczyć do tego inhalacje, masaże, kompresy oraz kąpiele lecznicze. Zastosowanie znajdują również w codziennej pielęgnacji włosów i ciała. Każdy olejek pozyskiwany z konkretnej rośliny wpływa terapeutycznie na inne schorzenia lub dolegliwości, dlatego ważnym jest dobranie odpowiedniego olejku dla każdego pacjenta w zależności od efektu jaki chcemy uzyskać podczas danego zabiegu. Niewątpliwie zapachy roślinne pozytywnie wpływają na nasz nastrój, a co za tym idzie lepszy stan zdrowia.
Ze względu na drogę wnikania i skuteczność masaż zalicza się do najbardziej korzystnego zdrowotnie zabiegu aromaterapii, ponieważ wnika zarówno poprzez skórę jak i drogi oddechowe. W rozdziale pierwszym przedstawiam mechanizm działania masażu.
Masaż polega na wykonywaniu sekwencji ruchów w tym ucisku i odkształcania tkanek miękkich ciała wykonywany w celu zniesienia napięcia mięśniowego, psychicznego oraz poprawie ukrwienia. Masaż ma za zadanie przynieść ulgę i odprężenie. Zaczerwienienie występujące po zabiegu to dobry objaw przekrwienia charakterystyczny przy pracy z tkankami. Masaż pomaga rozluźnić powieź mięśniową i rozszerzyć znajdujące się w mięśniach naczynia krwionośne, które transportują krew a wraz z krwią zawarte w niej składniki mineralne i tlen, które potrzebne są do prawidłowej pracy i utrzymania prawidłowego napięcia mięśniowego. Ma to ogromne znaczenie dla właściwego funkcjonowania całego układu ruchu. W zależności od zamierzonego efektu dobrane musi być odpowiednie tempo i siła nacisku, także ruchy wykonywane powinny być zgodnie z przebiegiem mięśni, naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz dosercowo.
Masaż leczniczy w kombinacji z relaksacyjnym oddziaływaniem olejków eterycznych przedstawia się jako definicja masażu aromaterapeutycznego. Jest najskuteczniejszym sposobem wprowadzania olejków do organizmu ludzkiego, poprzez rozszerzone naczynia krwionośne z łatwością przenika do układu krążenia. Przynosi niesamowity efekt odprężenia i głębokiego relaksu a ponadto poprawia krążenie limfy i krwi. Odpowiednio dobrane olejki potrafią dobroczynnie oddziaływać na naszą energię, kondycję skóry, skutecznie obniżać stres i napięcie jak i zmniejszać ból fizyczny.
Techniki masażu aromaterapeutycznego składają się na 3 główne ruchy tj. głaskanie, rozcieranie i ugniatanie.
- Głaskanie – rozpoczyna i kończy masaż. Jest techniką wykorzystującą całą powierzchnię dłoniową terapeuty, polega na przesuwnym wykonywaniu ruchów przy złączonych palcach i dłoni przylegającej do skóry pacjenta. Można go wykonywać jedną bądź obiema dłońmi. Technikę tę zawsze wykonujemy w sposób delikatny zmieniając siłę ucisku: do serca – ucisk jest równomierny i mocniejszy by usprawnić przepływ krwi, zaś od serca – ruch delikatny i lekki, prowadzący do pozycji wyjściowej masażu (w zależności od partii ciała która poddana jest terapii).
- Rozcieranie – ma za zadanie dotrzeć głębiej do masowanych tkanek, dlatego do tego ruchu wykorzystuje się opuszki palców, grzbietową powierzchnię palców oraz kłębki kciuków. Ruchy są koliste i okrężne, podobnie jak przy głaskaniu mocniejsze dosercowo i delikatne odsercowo.
- Ugniatanie – skupia się na poszczególnych mięśniach i mniejszych grupach mięśniowych. Polega na „szczypcowym” chwytaniu skóry i unoszeniu jej do góry wykorzystując przy tym ruch „kleszczowy” palcami, całą dłonią, kciukiem, wskazicielem i opuszkami poszczególnych palców. Pomaga usunąć napięcie mięśniowe i aktywować układ krążenia.
Ważnym aspektem w masażu relaksacyjnym jest ciągłość utrzymania kontaktu fizycznego z pacjentem. Dłonie terapeuty powinny wykonywać masaż bez niepotrzebnego odrywania dłoni bądź pauzowania i przerywania masażu. Przynosi to odzwierciedlenie również w rytmice ruchów. Do uzyskania efektu odprężającego techniki powinny być prowadzone w równomiernym, dość powolnym tempie, a dłonie mocno przywierać do ciała pacjenta. Ucisk dobrać możemy również do indywidualnych potrzeb danej osoby. Dla otrzymania optymalnych efektów wystarczą 2-3 sesje tygodniowo od 45min do 60 min, nie zaleca się wykonywania masażu codziennie. Składniki aktywne zawarte w olejkach po przeniknięciu w zbyt dużej ilości do organizmu mogłyby wykazać objawy zatrucia i zaszkodzić pacjentowi. Do objawów takich należą m.in.: nudności, biegunka, zawroty i bóle głowy, alergie skórne.
Masaż ten zalicza się do najprzyjemniejszych technik masażu, przynosi ukojenie ciała i duszy. Oprócz zwalczania napięć i stresu polecany jest także przy bolesnych miesiączkach, dokuczliwej menopauzie, w różnych zaburzeniach emocjonalnych a także wzmacniająco przy wzmożonej pracy mięśni przed treningiem jak i regenerująco po treningu. Wspiera organizm przy usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii.
Przed rozpoczęciem praktykowania masażu aromaterapeutycznego warto wiedzieć kiedy masażu nie powinno się wykonywać. Do przeciwwskazań zaliczamy:
- choroby nowotworowe;
- ciąże i karmienie piersią;
- wiek poniżej 15 roku życia oraz (względnie) seniorom po 65 roku życia;
- aktywne stany zapalne i infekcje skóry;
- stany pooperacyjne;
- artretyzm;
- choroby neurologiczne np. epilepsja;
- migreny nieznanego pochodzenia;
- zakrzepica żył i obrzęki;
- alergia na składniki zawarte w olejkach.
Przed przystąpieniem do terapii warto przeprowadzić wywiad z pacjentem, który pomoże wykluczyć jakiekolwiek przeciwwskazania do zabiegu.
Dobroczynny wpływ olejków eterycznych
Olejki eteryczne to połączenie wielu składników o różnych właściwościach chemicznych, które powstają w komórkach wydzielniczych roślin.
Olejki wykorzystywane w masażu oddziałowują na pacjenta bezpośrednio wchłaniając się poprzez skórę, gruczoły łojowe i poprzez mieszki włosowe wnikając do głębszych tkanek i narządów. Substancje zawarte w olejkach do mózgu docierają poprzez nos i receptory węchowe a płuca i oskrzela są drogą do układu krwionośnego.
Masażowi z olejkami poddać możemy całe ciało bądź konkretne partie ciała w zależności od potrzeby pacjenta i ewentualnych przeciwwskazań. Aby uzyskać prawidłowy efekt leczniczy musimy dobrać odpowiedni olejek. Oprócz olejku eterycznego potrzebujemy oleju bazowego, najlepiej roślinnego np. olej kokosowy, migdałowy, z pestek winogron lub zwykłą oliwkę. W oleju bazowym rozcieńcza się niewielką ilość olejku eterycznego (kilka kropli, nie więcej niż 6 podczas jednej sesji). Jest on silnie skoncentrowany, więc nie używa się go w formie nierozcieńczonej, gdyż mógłby wywołać skutki niepożądane. Nie poleca się mieszania więcej niż trzech zapachów do jednego zabiegu. Warto również wybierać olejki wysokiej jakości, unikać tych z chemicznymi dodatkami.
W zależności od rodzaju skóry lub schorzenia możemy odpowiednio dobrać olejek eteryczny. Do jednych z najbardziej popularnych należą:
- olejek różany, neroli – przyjazny dla skóry suchej i naczyniowej;
- olejek cytrynowy, lawendowy, z drzewa herbacianego – skuteczny przy skórze tłustej i ze skłonnościami do trądziku;
- olejek lawendowy, melisowy – obniża napięcie nerwowe;
- olejek z drzewa różanego i cedrowy – pomagają przy stanach depresyjnych;
- olejek grejpfrutowy, bergamotowy i cedrowy – pomocny przy grzybicy;
- olejek imbirowy i z mięty pieprzowej – łagodzi obrzęki;
- olejek cyprysowy, imbirowy, paczulowy i cedrowy – wspomaga walkę z cellulitem;
- olejek jałowcowy – łagodzi zmęczenie umysłowe i pomaga na bezsenność;
- olejek jodłowy – leczy kaszel, nieżyt nosa i wspiera organizm przy przeziębieniu;
- olejek rumiankowy – znosi objawy alergiczne, zmniejsza stres i potliwość.
Zakończenie
Zmysł węchu jest cudownym darem jaki otrzymaliśmy. Jako pierwszy rozwija się u noworodka, służy nam jako zmysł informacyjny i ostrzegawczy. Potrafi wywołać bardzo przyjemne doznania w przypadku pięknych woni jak i bardzo odrzucające kiedy w pobliżu znajduje się coś co zapachem odrzuca. Bardzo silnie wbudowuje się w naszą pamięć, kiedy to zapachem potrafimy przywołać wiele wspomnień (zapachy z dzieciństwa, perfumy ukochanej osoby itd.). Dlatego też bardzo ważnym jest, aby zadbać o odpowiedni zapach olejków eterycznych i dobrać je według gustu pacjenta. Osoba wdychając je podczas zabiegu powinna odczuwać woń, która przyniesie ukojenie i pozytywne doznania. Każdy ma inny gust i upodobania, dlatego dla jednej osoby konkretny olejek będzie miał wspaniały aromat, zaś drugiej osobie może nie przypaść do gustu. Efekt końcowy nie będzie skuteczny, jeśli pacjent zmuszony będzie do wdychania zapachu, którego nie lubi.
Większość z nas na co dzień być może nieświadomie korzysta z zalet aromaterapii. Posiadamy w domach zapachowe świece, olejki i kadzidła. Wiele osób wykonuje rytualne palenie Palo Santo, świętego drzewa które nasycone jest olejkami eterycznymi a także białej szałwii w celu oczyszczania aury i energii wokół. W samochodach wieszamy zapachowe drzewka, a do ciała wybieramy pachnące mydła i balsamy. Świadomie lub nieświadomie więc poprzez przyjemne zapachy pozytywnie wpływamy na nasz nastrój.
Podsumowując, masaż aromaterapeutyczny jest bardzo korzystnym dla zdrowia zabiegiem i warto włączyć go do swojej oferty w gabinecie naturoterapeuty. Terapia dotykiem i zapachem staje się coraz bardziej popularna i doceniona zarówno wśród terapeutów jak i pacjentów. Poprawnie wykonany masaż ukoi bóle i napięcia, pomoże pacjentowi odbudować siły witalne, orzeźwi organizm i pozytywnie wpłynie na psychikę i samopoczucie. Cały zabieg wesprze także układ mięśniowo-szkieletowy i immunologiczny oraz pracę serca.
W celu optymalizacji dobrze jest zadbać o odpowiednią atmosferę podczas zabiegu. Gabinet powinien być czysty i sterylny, światła przygaszone, możemy do tego dołączyć cichą relaksacyjną muzykę w tle i świeczki oraz zadbać o ciepłą temperaturę w pomieszczeniu.
Bibliografia
Książki
- Kiniorski – Masaż relaksacyjny; wyd. Dragon, 2012
- Dylewska-Grzelakowska – Kosmetyka Stosowana; wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 1999
- Konopacka-Brud, W.S. Brud – Aromaterapia dla każdego; wyd. Vital, 2015
- Magiera – Leksykon masażu i terminów komplementarnych; wyd. BIO-STYL, 2008
Artykuły i studia
- Adaszyńska, M. Swarcewicz – Olejki eteryczne jako substancje aktywne lub konserwanty w kosmetykach. Wiadomości chemiczne 2012, vol. 66
Strony internetowe
- www.medme.pl/artykuly/masaz-aromaterapeutyczny,66738.html
- www.fizjoplaner.pl/masaz-aromaterapeutyczny.html
Autor: Marta Kosiorek (NAT)