W dzisiejszym życiowym pośpiechu wszyscy myślimy za dużo, za dużo widzimy, za dużo szukamy, za dużo robimy rzeczy naraz, za dużo chcemy wszystkiego i zapominamy o radości po prostu bycia, doświadczania danej chwili i delektowania się nią. Miliardy informacji, natłok myśli które każdego dnia są przetwarzane przez nasz mózg rozpraszają naszą uwagę, odbierają nam nasz wewnętrzny spokój, równowagę i koncentrowanie się na rzeczach najważniejszych, które przeważnie są najbliżej nas. Świat stawia przed nami coraz trudniejsze wyzwania, które z oporem i trudnościami pokonujemy, które w bardzo dużej mierze odbijają się na naszym zdrowiu. Z czasem może się to przerodzić w liczne napięcia, blokady, a nawet być przyczyną wielu problemów emocjonalnych i stresu, które w łatwy i szybki sposób przeobrażają się w dolegliwości takie jak: bóle głowy, bezsenność, nadmierny apetyt, rozdrażnienie, zmęczenie, frustracja, lęki, panika, izolacja czy depresja. Wszystkie te czynniki zaburzają wewnętrzną równowagę organizmu, powodując stany, w których nie potrafimy cieszyć się życiem i czerpać z niego to co ważne i cenne, co najgorsze mogą one również prowadzić do poważnych chorób i różnych przewlekłych schorzeń.
W aktualnych czasach telewizja i internetowe media stały się dla dzieci codziennością, są sytuacje, gdzie te elektroniczne sprzęty całkowicie zastąpiły rolę wychowawczą rodziców. Co za tym idzie… dzieci w żaden sposób nie angażują się w życie domowe i rodzinne, nie znają normalnych zabaw, nie rozwijają się kreatywnie i twórczo. Usypiają swoje umiejętności, zręczność, wyobraźnie, kreatywne myślenie, a nawet swój potencjał i talent. Pozostają odizolowane od świata zewnętrznego pozbawione obcowania z naturą i integrowania się z rówieśnikami w sposób naturalny. A zagrożenia płynące z oglądania nieodpowiednich scen w telewizji czy internecie i grach mają bardzo negatywne konsekwencję, które mocno odbijają się na rozwoju takiego dziecka, a najbardziej na jego sferze psychicznej. Takie dziecko staje się osamotnione, pozbawione współczucia i empatii, obojętne na krzywdę i cierpienie, mogą pojawić się lęki przed kontaktami z innymi ludźmi, wewnętrzny strach przed tym co rzeczywiste i naturalne. Wszystkie te czynniki powodują, że dziecko staje się wyobcowane i zagubione w realnym świecie, nie radzi sobie z najmniejszymi przeciwnościami i stawianymi przed nim zadaniami, a tym samym staję się nerwowe, rozdrażnione, nadpobudliwe, jest bardziej podatne na stres i problemy emocjonalne nie wspominając już o przyszłych trudnościach ze skupieniem się, pamięcią, koncentracją i radzeniem sobie właśnie ze stresem czy panowaniem nad emocjami. Źródłami długotrwałych napięć fizjologicznych i niezaspokojonych potrzeb psychicznych najczęściej po prostu jest otoczenie, w którym przebywa dziecko, typu przedszkole, szkoła, środowisko rówieśnicze, rodzina. Dysfunkcje, patologie, konflikty, niezaspokojone potrzeby miłości, bliskości, współczucia, zrozumienia, akceptacji i wymagania stawiane przed dzieckiem to wszystko tworzy przedłużający się stres, który może w bardzo niekorzystny sposób uwidocznić się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz ciała takiego młodego człowieka. Długotrwały wpływ przewlekłego stresu, który nie zostanie odreagowany u dzieci może być znacznie poważniejszy. Dzieci wtedy częściej cierpią na przewlekłe bóle głowy, bóle brzucha i bóle mięśni, ich zdrowe wzorce snu zostają naruszone, zostają zaburzone układy: krążenia, trawienia, moczowo-płciowe, a nieleczone zaburzenia zdrowia psychicznego u dzieci w znacznej mierze utrudniają rozwój emocjonalny dzieci i świadome przejście w dorosłe życie. W Polsce szacuje się, że specjalistycznej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej potrzebuje aż 630 000 dzieci. W 2020 roku w naszym kraju, według oficjalnych danych, 843 dzieci próbowało odebrać sobie życie. Eksperci szacują, że prób samobójczych, niezgłoszonych na policję, było od 80 do 100 razy więcej. Stwierdzono również, że lęk, stres i depresja mają istotny wpływ na system odpornościowy organizmu. Osoby z zaburzeniami psychicznymi łatwiej zapadają na infekcję niż osoby o silnej psychice. Osoby żyjące w harmonii między napięciem, a odprężeniem stwarzają sobie stabilniejsze ramy, co sprawia, że nie tak łatwo tracą równowagę oraz ich system immunologiczny jest dużo bardziej odporny.
Aby rozpocząć pracę z zastosowaniem technik relaksacyjnych u dzieci powinniśmy zdać sobie sprawę czym tak naprawdę jest długotrwały stres u dzieci, a czym jest uważność i relaksacja w fachowej terminologii przedstawianej przez badaczy, lekarzy czy terapeutów.
Za twórcę i ojca głównych koncepcji stresu uważany jest węgierski lekarz Hans Selye, który przedstawiał holistyczne podejście do stresu, mianowicie zakładał on, że zarówno ciało fizyczne jak i psychiczna część człowieka powinny być traktowane całościowo jako zintegrowany jeden system. Według niego występuje mechanizm aktywacji układu wewnątrzwydzielniczego poprzez korę nadnerczy podczas sterowania reakcją stresu.
Wygląda to następująco: gdy pojawia się jakiś bodziec tzw. “stresor” pobudza on podwzgórze, uruchamiana jest substancja sygnalizująca, iż przysadka powinna wydzielać do krwi większą ilość hormonu adrenokortykotropowego (ACTH). Pod wpływem ACTH zewnątrzokorowa część nadnerczy wydziela kortykoidy. To prowadzi z kolei do zmniejszenia i zaniku grasicy oraz innych zmian towarzyszących, takich jak np.: zanikanie węzłów chłonnych, hamowanie reakcji zapalnych i wytwarzanie cukru. Drugą typową reakcją stresu jest powstanie owrzodzeń układu pokarmowego (żołądka, jelit), co jest związane z wysokim poziomem kortykoidów we krwi oraz z funkcjonowaniem autonomicznego układu nerwowego. Selye wyróżnił dwie koncepcje: lokalną, która dotyczy stresora występującego miejscowo np.: uderzenie (LAS) i drugą (GAS), uwzględniającą występowanie podczas długotrwałego stresu, która ukazuje oddziaływanie wszystkich osi wewnątrzwydzielniczych, które wpływają za pośrednictwem sprzężenia zwrotnego między ośrodkami mózgowymi odpowiadającym za procesy emocjonalne, a organami i układem odpornościowym. Rozwija się poprzez trzy następujące po sobie stadia: 1-reakcja alarmowa, 2- stadium odporności i 3 – stadium wyczerpania. W pierwszym stadium następuje aktywacja trzech osi hormonalnych, w drugim organizm próbuje utrzymać homeostazę w obecności stresora, redukując większość procesów ze stadium pierwszego, a w trzecim ponownie wyzwala alarm somatyczny aktywizując trzy osie hormonalne. Zdaniem Selye`go choroby somatyczne są skutkiem niewydolności GAS czyli niezdolności człowieka do radzenia sobie ze stresem. Na podstawie wyżej przedstawionej teorii powstaje definicja dobrego, mobilizującego stresu – “eustresu”, w którym występuje stan pełnego zadowolenia czy mobilizacji do wysiłku w celu osiągnieć życiowych oraz złego, destrukcyjnego “dystresu” występującego długotrwale, bądź gdy jego przebieg jest zbyt ciężki dla organizmu, w stanie tym doświadcza się cierpienia, frustracji, daremności i zachowania agresywnego, może on prowadzić również do poważnych chorób, a w skrajnych sytuacjach do skłonności samobójczych. W niedużych dawkach w zależności od sytuacji stres i stresory są pozytywnymi bodźcami do działania, które umożliwiają przezwyciężenie trudności życiowych, skomplikowanych zadań, często nawet mobilizują nas do wykonania takich reakcji, które ratują nam życie. Jednak długotrwały i przewlekły stres dla dzieci może oznaczać bardzo poważne problemy z koncentracją, nauką, zapamiętywaniem. Może nastąpić utrata zdolności obronnych organizmu, która zaburzy większość procesów fizjologicznych organizmu. Mogą pojawić się problemy akceptacji społecznej wśród rówieśników wycofanie, regresja, a organizm takiego dziecka może stać się tak wyczerpany i osłabiony… tak że lekka, niegroźna infekcja, okażę się zagrażającą jego życiu. Wtedy również długotrwały stres osłabia zdolność do regulowania naturalnych procesów fizjologicznych i panowania nad potrzebami oraz emocjami. Dziecko traci wiarę we własne siły, możliwości, brakuje mu chęci i motywacji, ma niskie poczucie własnej wartości, a w najgorszym wypadku mogą wystąpić u takiego dziecka działania autodestrukcyjne.
Eline Snel w swojej książce poświęconej uważności u dzieci przekazuje ciekawe, metaforyczne przesłanie na temat sytuacji, w której stres powoduje w danej chwili brak kontroli nad emocjami, gniewem i irytacją: “Nie masz żadnego wpływu na morze. Nie powstrzymasz fal, ale możesz nauczyć się po nich surfować. Surfować bez żagla.” Przesłanie to ukazuje jak ważna jest samoświadomość, kontrola emocji w danej chwili i reakcja na nie. Wiemy, że stres u dzieci jest nieunikniony: zmiany, dorastanie, ciągłe dostosowywanie się do aktualnych nowych warunków, które narzuca otoczenie, ale jeśli nauczymy je odpowiednio reagować, poprzez samoświadomość danej chwili, swojego ciała i kontroli nad nim, zatrzymanie się, spojrzenie na tą chwilę z szerszej perspektywy, to możemy uniknąć negatywnych skutków długotrwałego i przewlekłego stresu oraz nie dopuścić do chorobowych jego objawów.
Relaksacja natomiast, to proces, który polega na stopniowym wyciszaniu aktywności umysłu oraz rozluźnianiu mięśni. Podczas relaksacji w mózgu przeważają fale alfa (związane ze stanem relaksu i kreatywności) oraz theta (pojawiające się w bardzo głębokiej fazie relaksu). Praca serca zostaje spowolniona, obniża się poziom hormonów stresu, zmniejsza się zużycie tlenu. Ciało magazynuje energię. To, dlatego po 20- minutowej relaksacji w pozycji leżącej można się poczuć zupełnie jak po kilkugodzinnym śnie. Charles Baudouin jeden z prekursorów relaksacji w pedagogice, psychoterapeuta, filozof, który zajmował się edukacją i terapią dzieci napisał książkę: “Dusza dziecka i psychoanaliza”, w której stwierdził, że dzieci powinny rozwijać zdolność do autosugestii (afirmacji, intencji) i w sposób świadomy kierować sobą kontrolując swoje reakcje, potrzeby, nawyki i skłonności. A relaksację uważał za podstawowy i niezbędny warunek umożliwiający dotarcie do obszarów nieświadomości, rozumianej jako “ukryta świadomość”, w której następuje zwolnienie napięcia, rozluźnienie uwagi i osłabienie zahamowań. Uważał, że w tym stanie człowiek porzuca swe zmaganie z życiem, codzienne problemy, przestaje kontrolować swoje myśli, oswobadzając je, jak również uwalnia stłumione źródła pragnień i uczuć, staje się bezinteresowny, uwolniony od materialnej aktywności, adoptowania się do warunków codziennego życia i użytecznych w nim działań, żegluje po wodach wewnętrznego świata.
Relaksacje najlepiej opisuje również słynny tybetański nauczyciel Tarthang Tulku:
Poprzez relaksacje odkrywamy całkowicie nowy sposób życia, perspektywę niezwykłego zjednoczenia ciała, umysłu, zmysłów, uczuć i wszystkiego co nas otacza. Uczymy się doceniać pełnię życiowego doświadczenia. Całe ciało odświeża się jakby wypełnione czystą wodą. Ożywa nie tylko ciało fizyczne, ale również umysł i wszystkie zmysły. Relaksacja powoduje ożywienie każdej czynności, nawet chodzenia, czy jedzenia. Nasze życie staje się harmonijne, a my zdrowi i zrównoważeni.
Podczas długotrwałego praktykowania technik relaksacyjnych udowodniono szereg pozytywnych fizjologicznych i emocjonalno-intelektualnych zmian zachodzących w organizmie człowieka są to min.:
- rozluźnienie mięśni
- regulacja ciśnienia krwi, likwidacja nadciśnienia tętniczego
- obniżenie poziomu hormonów adrenokortykotropowych
- zwiększone wydzielanie przeciwciał, tym samym wzmocnienie układu odpornościowego
- wyregulowanie metabolizmu komórkowego i przemiany materii
- wyregulowanie pracy serca
- obniżenie poziomu stresu, lęku czy paniki
- akcaptacja i nabranie dystansu do siebie samego
- zwiększona świadomość własnego ciała
- poprawa koncentracji, pamięci oraz wyostrzenie zmysłów
- poprawa jakości snu
- osiągnięcie wewnętrznego spokoju
- korzystne zmiany fizycznego i duchowego rozwoju czasem ewolucja świadomości
- zwiększone zaufanie do siebie samego oraz wiara we własne siły
- zwiększona impulsacja interoceptywna
- świadoma kontrola czynności autonomicznych układu wegetatywnego
- świadomość emocji-w rezultacie ich kontrola
- tonizacja układu nerwowego oraz pogłębienie stanu czuwania
- świadoma kontrola sfery emocjonalnej i afektywnej
- doświadczenie jedności ciała i umysłu oraz wewnętrznej harmonii
- głębsze doświadczanie ciała, potrzeb i życiowych zdarzeń
- złagodzenie bólu, szybsza regeneracja i rekonwalescencja
- obniżenie i złagodzenie lęków, depresji czy fobii
- pozbycie się nałogów i negatywnych przyzwyczajeń
- zniwelowanie szumów w uszach spowodowanych stresem
Większość praktyk relaksacyjnych skupia się na pracy z ciałem, umysłem oraz sercem przy połączeniu z oddechem. Rozróżniamy różne techniki relaksacyjne, które możemy zastosować w pracy z dziećmi. Przedstawię tutaj najważniejsze, które zmodyfikowałam na potrzeby pracy z dziećmi w danej grupie wiekowej:
Techniki oddechowe
Opierają się na świadomym doświadczaniu oddechu w ciele. Następuje świadoma fizjologiczna czynność połączona z umysłem w pełnym skupieniu i koncentracji.
Uświadomienie i wyrównanie oddechu – u dzieci najlepiej przeprowadzić w pozycji leżącej z zamkniętymi oczami, z rękami swobodnie ułożonymi najpierw na klatce piersiowej następnie na brzuchu. Prosimy dzieci, aby wyobraziły sobie, że są spokojną falą w morzu, która unosi się i opada lub windą, która powoli porusza się rytmicznie w górę i w dół. Wykonują wdech nosem i wydech również nosem. Prosimy je, aby śledziły swój oddech i skupiły się na czynnościach wdechu i wydechu regulując go i spowalniając.
Oddech upokajająco-oczyszczający – w pozycji siedzącej z zamkniętymi oczami i wyprostowanym kręgosłupem prosimy, aby dzieci wzięły spokojny, głęboki wdech nosem, który napełnia je nadzwyczaj czystym powietrzem z bardzo jasnym białym oczyszczającym światłem rozprowadzającym się po całym ciele, przy wydechu równie spokojnie wydychając powietrze ustami powinny wyobrazić sobie, iż pozbywają się wszelkich zmartwień, rozdrażnień, niepokoju, stresu czy toksycznych emocji i energii. Można również dzieci poprosić o przeobrażenie się w płetwonurka, który również przed zanurkowaniem nabiera dużo świeżego powietrza, a następnie już w wodzie silnie je wypuszcza tworząc bąbelki powietrza, w których znajduje się to, co już zostało zużyte przez organizm wraz z innymi zanieczyszczeniami i negatywnymi emocjami. W tym przypadku uczymy dzieci sposobu zatrzymania się w celu przejęcia kontroli nad swoimi emocjami w momencie niesprzyjających dla nich sytuacji czy chwil.
Oddech relaksacyjno-energetyzujący – przeponowy – w wygodnej stojącej pozycji dzieci wyobrażają sobie, że są drzewami, które wznoszą się wysoko do góry, a ich korzenie sięgają głęboko do ziemi. Na wdechu podnosząc ręce w górę, uwypuklają brzuch jak balon i wizualizują sobie po kolei wszystkie kolory tęczy, które poprzez korzenie wpływają i napełniają stopniowo wszystkie organy w ciele wzmacniając je, zaopatrując w świeże substancje odżywcze i regenerujące, aż po sam czubek głowy, wyczuwają jak siła i witalność ziemi ich przepełnia w czystą, nową energię. Na wydechu podczas skłonu w dół wciągając brzuch, chowają klatkę piersiową wraz z obojczykami również poprzez zwizualizowane korzenie wydychają ustami wyrzucając zużytą energię wraz ze wszystkim co niepotrzebne.
Udowodniono, iż poprzez oddech przeponowy stymulujemy prawy nerw błędny i splot słoneczny, co odpowiednio oddziaływuje na części układu przywspółczulnego, wyzwalając fizjologiczną reakcje relaksacyjną. Również oddziaływanie może zachodzić przez koncentrowanie uwagi na oddechu, przeciwdziałające pojawieniu się myśli natrętnych, a może także zachowań kompulsywnych.9
Progresywne rozluźnianie mięśni
Jest to Metoda stworzona przez Edumnda Jacobsona, w której spostrzegł, że jeśli obniży się napięcie mięśni to zmniejszymy w ten sposób uczucie niepokoju, strachu i lęku. Technika ta uczy dzieci świadomie rozluźniać mięśnie i likwiduje napięcia mięśniowe.
Metodę tą można przeprowadzić w formie zabawy z woreczkiem z grochem, mianowicie napięcie mięśni trwające 6s-7s rozpoczynamy od palców stóp napinając silnie obie stopy, aby utrzymać woreczek, a następnie powoli go wypuścić, kolejno pod jednym i drugim kolanem trzymamy woreczek i delikatnie puszczamy, między udami ściskamy woreczek i puszczamy, na brzuchu kładziemy woreczek, woreczek się zapada, gdy wciągamy brzuch i uwypukla, gdy pompujemy brzuch, na klatce piersiowej napinając obojczyki i rozluźniając, pod pachami to samo, pod szyją chwytając brodą woreczek napinamy szyje i rozluźniamy, po jednej i po drugiej stronie barku ściskamy woreczek policzkiem do ramienia i rozluźniamy, z tyłu głowy częścią potyliczną trzymamy woreczek i puszczamy, następnie łokciami/przedramionami ściskamy woreczek i puszczamy, w dłoniach mocno ściskamy woreczki i puszczamy, na końcu kładziemy jeden woreczek na głowę i dzieci całym napięciem twarzy (usta, oczy, brwi, czoło) starają się napiąć “mózg”, a następnie rozluźnić.
Wizualizacja – technika kierowanej wyobraźni
Dzięki tej technice trenujemy naturalne procesy mózgowe, kreatywność i twórczość oraz aktywizujemy wszystkie zmysły i pozytywne emocje. Technika ta w bardzo łatwy i szybki sposób pomoże nam wprowadzić dziecko w głęboki stan odprężenia i relaksu.
Prosimy dzieci, aby przyjęły wygodną dla nich pozycje, najlepiej leżenie, zamknęły oczy i przeniosły się wyobraźnią na zieloną, gorącą wyspę otoczoną złoto-białym piaskiem i turkusowym oceanem. Następnie prowadzimy wizualizację w taki oto sposób:
Tutaj jest bardzo spokojnie, możesz się w pełni zrelaksować i zregenerować, siedzisz nad brzegiem oceanu na ciepłym, delikatnym jak cukier puder piasku – dotknij go stopami i dłońmi, poczuj go, obserwujesz błękitny i szeroki ocean, słyszysz szum spienionych fal i czujesz powiew oceanicznej bryzy na swojej skórze i włosach. Powietrze jest nadzwyczaj świeże i rześkie – weź oddech i poczuj go jak przepełnia twoje ciało i je relaksuje. Z każdym oddechem czujesz się coraz bardziej odprężony i zrelaksowany. Świeci złoto-pomarańczowe słońce, odczuj jego ciepłe promienie na swojej skórze, czujesz się bardzo przyjemnie i radośnie. Spójrz na błękitne niebo, ta przestrzeń uspokaja cię i przytula głębokim spokojem. Weź głęboki oddech, który sprawi, że poczujesz się wolny, wyzwoli w tobie radość i doda nowych sił. Odczuj teraz wszystkie zmysły i wrażenia, które napływają do twojego ciała. Poleż tak chwilkę, a gdy będziesz gotowy porusz stopami i dłońmi, otwórz oczy i wróć tu i teraz.
Trening uważności mindfulness
Za twórcę mindfulness uważa się amerykańskiego lekarza Jon`a Kabat –Zinn`a, uważa on i również szereg badań ukazuje, iż dzięki praktykowaniu Midfuness polepsza się jakość życia wzbogacając je o zaangażowanie, koncentracje i skupienie na danej chwili czy momencie wykonywania jakiegoś zadania, czynności lub rzeczy. Trening uważności uczy dzieci doświadczać danej chwili taką, jaką jest bez oceniania z pełną akceptacją i zrozumieniem. Badania ukazują polepszenie procesów zapamiętywania i koncentracji w czasie nauki oraz pogłębienie stabilności emocjonalnej. A sposób reagowania staje się bardziej świadomy.
Trening Uważności w tej grupie wiekowej najlepiej przeprowadzić z praktyką: uważnego jedzenia.
Częstujemy dziecko na przykład brzoskwinią, prosimy, aby przyjrzało się danemu owocowi, zwróciło uwagę na jego kolor, budowę, kształt, strukturę, rozmiar i wagę. Następnie dotknęło, powąchało i ugryzło. Prosimy o zwrócenie uwagi na odczucia towarzyszące ugryzieniu, dźwięk, temperatura, sam, konsystencja … Dziecko powoli przeżuwa, rozdrabnia owoc w swoich ustach, skupia się na doznaniach. Wszystkie czynności powinny być przeprowadzone powoli z dużym skupieniem i koncentracją.
Heartfulness – Koherencja serca
Omawiając techniki relaksacyjne nie sposób ominąć koherencję serca. Udowodniono, że serce ma swój odrębny układ nerwowy, który przekazuje do mózgu więcej informacji, niż sam mózg. Informacje te wpływają na percepcję, zachowanie, emocje i procesy mentalne, przekazuje sygnały do amygdali, które odpowiada za przetwarzanie i zapamiętywanie reakcji emocjonalnych.10 Stan koherencji serca jest w momencie, w którym dana osoba czuje się bardzo szczęśliwa, radosna, pełna wdzięczności, zadowolenia i miłości. To stan zdolności do bycia w pełni obecnym, połączonym z sercem w każdej chwili swojego życia, w tym stanie następuje wysoki poziom empatii, współczucia, miłości i umiejętności wczuwania się w emocje innych ludzi. Heartfulness zwiększa koncentracje, pamięć, kreatywność, jakość i szybkość podejmowanych decyzji, poprawia pracę układu nerwowego, odpornościowego, hormonalnego, oddechowego, trawiennego i krążeniowego. A przede wszystkim uzdrawia relacje międzyludzkie, sprawia, że kontakt z ludźmi przebiega w sposób bardzo harmonijny. Powstaje w szerokim rozumieniu akceptacja i szacunek do innych istot, otaczającego świata i samego siebie. Dlatego tak ważne jest uświadomienie pozytywnych emocji płynących z serca dziecka już od najmłodszych lat.
Koherencje serca u tak młodych dzieci najlepiej przeprowadzić w formie filmu lub obrazków czy fotografii, które pokazują piękno świata, natury, przyrody, ludzi, zwierząt. Muszą to być obrazy przedstawiające i wywołujące bardzo pozytywne emocje takie jak; szczęście, radość, wzruszenie, wdzięczność i miłość. Można również poprosić dzieci o położenie obydwu dłoni na sercu i skupić się, oddychając do serca i wyrównując jego rytm z intencją spokoju, wdzięczności i miłości.
Dziecko im bardziej stanie się świadome danej chwili, wyćwiczy swój umysł i skupi się na utrzymaniu swojej uwagi, koncentracji i emocji tym łatwiejsze stanie się dla niego życie. Jestem pewna, że techniki, które zostały tutaj przedstawione z powodzeniem mogą być realizowane na różnego typu zajęciach dodatkowych, terapiach czy nawet na lekcjach w szkole. Sama z powodzeniem ich używam w pracy z dziećmi i zdecydowanie mogę stwierdzić, iż z czasem przynoszą one niesamowite korzyści w ścieżce rozwoju dziecka, zauważam zwiększoną kontrolę nad ciałem i umysłem oraz z praktyki na praktykę głębszą samoświadomość i kreatywność twórczą. Wierzę również, że im wcześniej zaczniemy oswajać dzieci z tego typu ćwiczeniami, tym łatwiej im będzie funkcjonować na każdym etapie swojego przyszłego życia. Ćwiczenia te powinny stać nieodłącznym elementem dnia codziennego jak mycie zębów już od najmłodszych lat. Stosowanie technik relaksacyjnych, nie tylko ma na celu zrelaksowanie czy pogłębienie świadomości swojego ciała, to niezastąpione narzędzie w harmonijnym połączeniu ciała, umysłu i duszy, a dobrze wiemy, że gdy wszystko harmonijnie ze sobą współgra, stan zdrowia zarówno fizyczny i psychiczny jest w bardzo dobrej kondycji. Wszelkie zmartwienia, niepowodzenia, stres czy choroby omijane są szerokim łukiem. Nie jest też ważne jakimi materialnymi rzeczami obdarujemy dziecko, liczy się tak naprawdę to, o jakie cechy wzbogacimy je, jak rozwiniemy jego samoświadomość i postrzeganie świata oraz czy i w jaki sposób nauczymy radzić sobie w każdej życiowej sytuacji. Opanowanie umiejętności relaksacji u dziecka umożliwia mu szeroko rozumianą samorealizację zarówno w sferze poznawczej, środowiskowej jak i na podłożu emocjonalnym oraz duchowym.
Bibliografia
- Schneider A, Techniki Relaksacji, Bauer Wetbild Media, Warszawa, 2003 r.
- Zieliński P, Relaksacja w teorii i praktyce pedagogicznej, AJD, Częstochowa, 2011 r.
- Snel E., Uważność i spokój żabki, CoJaNaTo, Warszawa, 2010 r.
- Gmitrzak D, Trening relaksacji, SamoSedno, Warszawa, 2017 r.
- Wiszniewski M, Zrelaksuj się i żyj twórczo, Studio Astropsychologii, Białystok, 2001 r.
- Siemież M, Kraina uważności w rozwoju dziecka, Uniwersytet Wrocławski
Autor: Paulina Kiturko (NAT)