Teoria Pięciu Elementów służy do tłumaczenia prawie wszystkich zjawisk i procesów zachodzacych w przyrodzie, jak i ludzkim organizmie. Jest kluczem do stawiania diagnozy i poszukiwania źródła choroby, zgodnie z regulami tradycyjnej medycyny chinskiej, ktore sa uniwersalne i ponadczasowe.
Podstawowa regula mowi nam o tym, ze jeśli organy i funkcje w naszym organizmie pracują prawidłowo, są odpowiednio zasilane, pobudzane i kontrolowane; jeśli znajdują się w stanie równowagi dynamicznej, zgodnym z cyklem natury, to człowiek nie może zachorować. To holistyczne podejscie obejmuje: ciało, umysł i ducha.
Każda choroba przejawia się zakłóceniem funkcjonowania jednego lub kilku elementów (narzadow), które przy odpowiednim stanie wiedzy może być łatwe do stwierdzenia. Poniewaz istnieje mnóstwo sposobów pozwalających rozszyfrować wysyłane przez ciało sygnały ostrzegawcze.
Tradycyjna medycyna chinska okreslono uniwersalne reguly, ktorych znajomosc pozwala na postawienie wlasciwej diagnozy i wdrozenie odpowiednich remediow leczniczych.
W tym przypadku słowo „diagnoza” powinno być zrozumiałe jako ocena sytuacji, analiza problemu, ocena sytuacji społecznej, rodzinnej, ocena powodzeń i porażek.
Reguła Matki / Dziecka
W obiegu odżywczym chi między elementami, element poprzedzający jest matką elementu po nim następującego a dzieckiem elementu poprzedzającego. Czyli zdrowa pod każdym względem matka jest w stanie bez problemu wyżywić swoje dziecko zarówno pod względem fizycznym jak i emocjonalnym. Choroba matki musi się odbić na kondycji psychicznej i fizycznej dziecka. Regula ta mówi, że jeżeli organizm zostaje zaatakowany przez chorobę nie są istotne objawy, lecz przyczyna ukryta w matce.
Z praktycznego punktu widzenia wygląda to w ten sposób, że Ziemia (śledziona, żołądek) jest matką Metalu (płuc, jelita grubego). Metal jest matką Wody (nerek, pęcherza moczowego). Woda matką Drzewa (wątroby, woreczka żółciowego). Drzewo jest matką Ognia (serca, jelita cienkiego, osierdzia-krążenia, potrójnego ogrzewacza). Ogień jest matką Ziemi.
Załóżmy, że matka jest chora i nie ma dość mleka dla swego niemowlęcia. Jest tak słaba, że nie może przytulić go do piersi, pragnie jedynie, by się jak najszybciej nasyciło, by w końcu dało jej spokój, bo jedyne, czego ona pragnie sama, to spokój i odpoczynek. Dziecko natychmiast to wyczuwa. Zaczyna płakać, zachowuje się tak, jakby samo było chore.. Matka reaguje wtedy najczęściej emocjonalnie lub nawet gwałtownie. No bo w tym wszystkim jeszcze kłopoty z dzieckiem. W końcowym efekcie zjawia się z dzieckiem u lekarza. Zastanówmy się: czy w tej sytuacji jest sens leczyć dziecko? Oczywiście – nie. Należy natychmiast zająć się matką. Gdy wrócą jej siły, weźmie dziecko w ramiona; nakarmi, przytuli i mały od razu ucichnie. Otrzyma swoją porcję mleka, miłości, troskliwości. Jest to tak logiczne, jak cała medycyna chińska.
Według Chińczyków element Drzewa jest matką elementu Ognia. Tak więc wątroba leżąca w elemencie Drzewa jest matką serca leżącego w elemencie Ognia. Oto mamy chorą matkę – wątrobę, która nie jest zdolna przekazać CHI dziecku, to znaczy sercu; Analogia nasuwa się sama. Choć w tym wypadku nie słychać płaczu żywego niemowlęcia, rozlega się przecież symboliczny, niemniej wyraźny płacz serca. Objawia się on w formie licznych chorobowych sygnałów – bólu w okolicy serca, arytmii, zaburzeń układu krążenia. Bywają też bóle w ramieniu, mrowienie, niemożność zaciśnięcia pięści; jednakże takie objawy przeważnie kwitujemy słowem „reumatyzm”. Tymczasem to nie żaden reumatyzm. To wołanie serca o energię CHI, której nie przesyła niewydolna wątroba.
W każdej rodzinie jest jeszcze dziadek i babcia, i są jeszcze powiązania na linii dziadkowie wnuk. Zgodnie z zasadami medycyny chińskiej, każdy z dwunastu organów jest raz matką, innym razem dzieckiem. Całość uzupełniają babcie. I tak na przykład, skoro nerki są matką wątroby, są także babką serca. Dalej wszystko układa się tak, jak. w prawdziwej rodzinie. Choroba matki odbija się nieuchronnie na dziecku, o które z kolei zamartwia się babcia. Że tak właśnie jest, wie dobrze każdy dziadek i każda babcia. Potrafią się rozchorować ze zmartwienia o zdrowie wnuków. Nadmierne zainteresowanie wnukiem, a szczególnie ingerencja w jego życie, działa destrukcyjnie na wnuka, ale też i na dziadków.
Jak działa taki schemat w przypadku rozpatrywanej chorej wątroby? Zgodnie z Regułą Matki/Dziecka można się wtedy spodziewać widocznych objawów chorobowych nie ze strony
samej wątroby (matki), lecz serca (wnuczek) i nerek (babcia).
Reguła Męża / Żony
Mówi ona, że płuca, żołądek, okrężnica, śledziona, funkcje Krążenie i Potrójny Ogrzewacz, czyli organy i ich pulsy w chińskiej metodzie pomiaru tętna leżące po prawej stronie – należą do żony. Natomiast serce, jelito cienkie, wątroba, pęcherzyk żółciowy, pęcherz moczowy i nerki oraz ich pulsy w lewej ręce należą do męża.
Prawidłowa sytuacja istnieje wtedy, gdy mąż i żona pełnią funkcje wynikające z ich naturalnych predyspozycji. Każde odchylenie od tego naturalnego prawa stwarza zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania małżeństwa. Taka sytuacja istnieje wówczas, gdy żona pełni obowiązki męża zmuszając tym samym męża do wypełniania funkcji żony. Skutek jest taki, że rodzina się rozpada gdyż w domu brakuje kobiecego ciepła, źródła oparcia dla wszystkich domowników a szczególnie źródła energii miłości, z którego dzieci mogą czerpać siłę do zmagania się z przeciwnościami otoczenia a szczególnie szkoły. Efekt jest taki, że co prawda rodzina ma więcej pieniędzy, ale nie ma rodzinnego domu z jego przewspaniałym źródłem ciepła – mamą.
W przypadku organizmu gdzie funkcje te przypisane są poszczególnym organom, to zagrożenie jest tym bardziej niebezpieczne, gdyż jest to zagrożenie życia. Medycyna chińska twierdzi, że ludzie gwałtowną śmiercią umierają tylko z dwóch powodów – albo z powodu załamania reguły Męża / Żony albo nadmiaru negatywnej energii niszczącej energię ochronną Wei Chi.
Jeśli tę złą, energię uda się usunąć, pacjent będzie żył; w przeciwnym razie umrze najdalej za sześć miesięcy. Jest to przerażająca, ale i fascynująca strona chińskiej medycyny. Można przewidzieć śmierć, lecz można też współdziałając z Naturą pomóc zwyciężyć życiu. Dla lekarza nie ma chyba źródła większej satysfakcji.
Reguła Południa / Północy, czyli system zegara biologicznego.
W układzie tego zegara każdy organ ma 2 – godzinny okres dobowy, w którym wykazuje podwyższoną aktywność i osiąga maksimum energetyczne oraz taki sam okres spadku aktywności z minimalnym poziomem energii. Okresy te, w układzie dobowym oznaczone na okręgu, leżą dokładnie naprzeciw siebie. Wszystkie organy funkcjonują zgodnie z tym zegarem, dlatego jakiekolwiek stawianie diagnozy musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z zasad ujętych w tym prawie, czyli z chwilowego stanu organu wynikającego z jego zegara. Logicznym jest, że choroby nadmiaru uaktywnią się w okresie maksymalnej energii w chorym organie natomiast choroby niedoboru w okresie minimum energetycznego.
Z zegara biologicznego wynika wyraźnie, że:
- w danym przedziale czasu organ JIN i JANG albo JANG i JIN danego elementu następują po sobie.
- organ JIN i JANG, które w obiegu odżywczym występują po sobie, znajdują się naprzeciw siebie.
Każdy organ ma swój „czas” odpowiadający określonym stanom energetycznym.,Stan maksymalnej energii organu istnieje przez dwie godziny a następnie stopniowo opada. Podczas tego stanu istnieje zaostrzenie objawów chorobowych PEŁNI (nadmiaru). Jeżeli jest to możliwe, należy w tym okresie przeprowadzić działania „rozpraszające” i „wyczerpujące” dany organ. Czas minimalnego stanu energii znajduje się dokładnie na przeciw stanu maksymalnego. W czasie tych dwóch godzin w organie znajduje się minimum energii, podczas gdy podczas gdy maksimum występuje w innym organie. Mamy do czynienia ze swoistym sprzężeniem czasów organów. Przy stanie minimum energii występuje nasilenie symptomów chorób PRÓŻNI (niedoboru). Jest to najlepszy okres do „wzmacniania” lub „odżywiania”.
Zegar narządów
5:00 – 7:00 Jelito Grube: Jest to najlepszy czas na wypróżnianie i usuwanie toksyn z poprzedniego dnia. Jest to również moment oczyszczenia emocjonalnego. Objawy nierównowagi to zaparcia, suche stolce i wysypka skórna.
7:00 – 9:00 Żołądek: Funkcją żołądka jest trawienie i podział żywności, dlatego jest to najlepszy okres na spożywanie zdrowego i obfitego śniadania. Objawy nierównowagi to kwaśny refluks, wrzody żołądka i nieświeży oddech.
9:00 – 11:00 Śledziona i Trzustka: Jest to czas, gdy wytwarzane są enzymy, które pomagają w trawieniu pokarmów i uwalnianiu energii na cały dzień. Wypicie kubka herbaty, wspomoże działanie i pracę tych narządów. To idealny moment na ćwiczenia fizyczne i pracę. Nierównowaga objawia się w postaci niskiego poziomu energii, luźnych stolców, wzdęć po posiłkach oraz łaknieniu słodyczy.
11:00 – 13:00 Serce: Podczas tych godzin najlepiej odpocząć, zjeść ciepły obiad i zrobić sobie sjestę pijąc przy tym herbatę. W tym okresie substancje odżywcze rozprowadzane są po całym organizmie, a praca serca najbardziej wzmożona, dlatego nie powinniśmy wykonywać intensywnych ćwiczeń, ani narażać się na stres. Objawy nierównowagi to kołatanie serca, duszność, zimne dłonie i stopy.
13:00 – 15:00 Jelito Cienkie: Jest to moment ostatecznego trawienia pokarmu. Jest o to dobry moment, aby przejść do codziennych zadach lub ćwiczeń. Jeśli w ciągu dnia nie wypiliśmy wystarczającej ilości wody, możemy poczuć odwodnienie w tym okresie. Objawy nierównowagi: wrzody dwunastnicy, wzdęcia, refluks.
15:00 – 17:00 Pęcherz Moczowy: Czas, kiedy pęcherz moczowy przenosi odpady metaboliczne do systemu filtracyjnego nerek. W tej chwili możemy poczuć znaczny spadek energii, w szczególności jeśli wcześniej nie zadbaliśmy o prawidłowe nawodnienie organizmu. Objawy nierównowagi: pieczenie podczas oddawania moczu oraz niemożność utrzymania moczu.
17:00 – 19:00 Nerki: Czas, kiedy krew jest filtrowana, a nerki pracują nad utrzymanie właściwej równowagi chemicznej organizmu. Jest to idealny moment na kolację oraz na przyspieszenie cyrkulacji krwi w obiegu poprzez spacer, masaż, czy rozciąganie. Skutki nierównowagi to trudności seksualne, bóle krzyża lub przedwczesne siwienie włosów.
19:00 – 21:00 Krążenie: Czas gdy składniki odżywcze przenoszone są do każdej komórki. W tych godzinach powinniśmy dać sobie odpocząć psychicznie jak i fizycznie, czytając książkę czy medytując.
21:00 – 23:00 Układu hormonalnego: Okres kiedy regulowana jest homeostaza organizmu, a enzymy uwalniane. W tym czasie powinniśmy układać się do snu, pamiętając o wcześniejszym zasypianiu zimą, a późniejszym latem. W tym czasie możemy odczuwać słabszą koncentrację.
23:00 – 1:00 Woreczek Żółciowy: Woreczek odpowiada za przechowywanie i produkowanie żółci, jednak z psychicznego punktu widzenia, ma on wpływ na naszą samoocenę i łatwość podemowania decyzji. Jeśli w tym czasie nie śpimy, powodujemy, całkowite wyczerpanie organizmu, czego skutkiem może być brak pewności siebie i niska samoocena.
1:00 – 3:00 Wątroba: Jest to czas, gdy ciało powinno znajdować się w głębokim śnie. Toksyny uwalniane są z organizmu, a krew jest całkowicie oczyszczana. Jeśli budzisz się w tym czasie może to oznaczać problemy z wątrobą lub tłumioną w sobie złość, gniew, frustrację. Ten moment jest szczególnie ważny dla kobiet, ponieważ unikanie snu w tych godzinach, może prowadzić do zaburzeń regularności miesiączki. Pozostałe objawy nierównowagi to bóle głowy, anemia i chroniczne zmęczenie.
3:00 – 5:00 Płuca: W tym czasie, ciało powinno w dalszym ciągu znajdować się w fazie snu. Płuca emocjonalnie związane są ze smutkiem i żalem. Jeśli zmagamy się, z którymkolwiek z tych uczuć, możemy doświadczyć przebudzenia w tych godzinach. Nierównowaga z płucami objawia się przez świszczący oddech, kaszel, astmę lub zbyt łatwe zachorowanie.
Lekarze chińscy wykorzystują ten zegar w celu zdefiniowania problemu występującego w naszym organizmie. Powtarzające się regularnie objawy w tych samych porach czasowych są sygnałem o „awarii”, dlatego warto zwrócić uwagę, czy nie doświadczamy któregoś z nich.
Reguła Wyleczenia (Kuracji)
mówi, że choroba musi wyjść z wnętrza organizmu na powierzchnię, zejść z góry na dół oraz, że przy ustępowaniu choroby muszą występować te same objawy, co przy zachorowaniu, lecz w odwrotnej kolejności. Każda choroba musi przebiegać zgodnie z tym prawem. Jeżeli zaobserwujemy taki jej przebieg w pełnym cyklu to mamy gwarancję, że nastąpiło całkowite wyleczenie i kuracja była w pełni skuteczna. Stąd tak istotny jest szczegółowy wywiad przeprowadzony z pacjentem, gdyż pozwala stwierdzić czy objawy, z którymi się zgłasza nie są skutkiem działania reguły wyleczenia a nie nową chorobą. Czyli czy nie należy odczekać na zakończenie trwającego cyklu leczenia.
Zgodnie z reguła wyleczenia, choroba musi wyjść z wnętrza na powierzchnię (skore), zejść z góry na dół, a przy ustępowaniu muszą towarzyszyć te same objawy, ktore towarzyszyly zachorowaniu, tylko w odwrotnej kolejności. Dlatego, gdy pacjent zgłasza się, powiedzmy z rozstrojem nerwowym, lub skarzy sie na nawracajace migreny, lekarz/terapeuta powinien przeprowadzic dokladny wywiad, w ktorym padna pytania o wszystkie choroby, jakie czlowiek ten kiedykolwiek przechodził.
Klasycznym, dobrze ilustrującym sprawę przykładem, jest przypadek astmy. W odpowiedzi na pytanie o przebyte choroby pacjent odpowiada, że w wieku lat dwunastu miał trądzik. Po to, by wyleczyć takiego człowieka, trzeba zacząć od wydobycia choroby ze środka na powierzchnię, czyli doprowadzić do tego, żeby pojawiła się dawna chorobą skóry, mimo że od dziesięciu lat pacjent nie ma ani śladu trądziku. Teraz pojawi się on na dzień lub godzinę, choć może też dokuczać pacjentowi przez rok. Nie należy się przejmować, bo zgodnie z Regułą Wyleczenia choroba, która się odnowiła, musi teraz zniknąć na zawsze. Znając Regułę Wyleczenia, przyjmiemy nawrót choroby spokojnie, świadomi kolejnych etapów kuracji.
Reguła 90 Dni
mówi, że każdy czyn i wydarzenie w naszym życiu, wszystko, co myślimy i mówimy przyniesie skutek po 90 dniach. Dotyczy to zarówno jedzenia, stosowanych kosmetykow, np. farba do wlosow, zele, odzywki, szampony, przyjmowanych lekarstw chemicznych (farmacja), ktrorych nastepstwa pojawią się po trzech miesiącach.
Nagła i niespodziewana, naszym zdaniem, niedyspozycja nerek może być długofalowym efektem działania antybiotyku lub innego leku zaaplikowanego 3 miesiące wcześniej przy okazji np. grypy. Stąd wniosek, że niespodziewana choroba czy wydarzenie w życiu, spadające „jak grom z jasnego nieba” mogą być, i z dużym prawdopodobieństwem są, efektem naszych czynów lub przebytej terapii sprzed trzech miesięcy dawno uznanych za zakończone i nieistotne w dniu dzisiejszym.
Taka korelacje można by nazwać prawem przyczyny i skutku. Każde działanie przyjdzie do nas po pewnym czasie wykluwania się. Jest to coś, co można nazwać inteligentnym, przemyślanym egoizmem. Jeżeli coś zjadamy, będzie to miało swój skutek tego samego dnia, po trzech dniach i potem po dziewięćdziesięciu dniach. Znajomość tego prawa jest ważna w diagnostyce, przy poszukiwaniu prawdziwego źródła choroby, jak i w prowadzonych terapiach.
Jeżeli ktoś w ciągu zimy nabył zbyt wiele wilgoci i chłodu, to będzie miał dolegliwości reumatyczne w trzy miesiące później, wiosną… Jeśli wiosną złapiecie zbyt wiele wpływów wschodniego wiatru, to latem będziecie mieli kłopoty z mięśniami, gorączkę i kłopoty z oczami. Jeśli latem zanadto się przegrzejecie, to jesienią wydarzy się taka sytuacja, że na przemian dzień po dniu będziecie mieli wysoką gorączkę i spadek temperatury dotknięte zostaną płuca.
QI – przenikająca wszystko energia życiowa
Chińskie słowo „qi” w dosłownym tłumaczeniu oznacza „parę unoszącą się z gotowanego ryżu”, a w przenośni „powietrze”, ale też „wewnętrzną siłę”, „energię”, „witalność” i „energię życiową”. Samo to sugeruje już, że energia życiowa qi to niewidoczna, trudno uchwytna i niematerialna siła, która przepływa przez cały organizm i daje mu życie.
Zgodnie z Tradycyjną Medycyną Chińską qi jest początkiem wszelkiego życia – nie tylko człowieka i wszystkich istot żywych, ale też natury i wszechogarniającego uniwersum. Wzrost i rozwój roślin, przepływ rzek i wszelkiego rodzaju rozmnażanie świadczą o istnieniu qi, która niejako przenika wszystkie kosmiczne obszary. Jest źródłem ruchu, życia. W jaki sposób energia życiowa dociera do całego organizmu, duszy i umysłu?
W ludzkim ciele energia życiowa qi płynie przez wielokrotnie ze sobą połączone kanały lub szlaki, tak zwane meridiany, we wszystkich czterech kierunkach: do góry, w dół, na zewnątrz oraz do wewnątrz. Gromadzi się we wszystkich narządach, a następnie płynie ze środka ciała do obszarów zewnętrznych i z powrotem.
U osób energicznych i zdrowych qi przepływa przez cały organizm harmonijnie, równomiernie i swobodnie, dostarczając mu energię życiową na płaszczyźnie fizycznej i umysłowej: ruch, trawienie, ale też myślenie, odczuwanie i postrzeganie zmysłowe są wyrazem qi.
Według chińskiej ideologii człowiek jest odzwieciedleniem Wszechświata. Prawa, które rządzą makrokosmosem, rządzą również ludzkim mikrokosmosem. Nasze życie stanowi rezultat interakcji, między dwoma przeciwstawnymi siłami, symbolizowanymi przez Niebo i Ziemię, dla których ramy stanowią Czas i Przestrzeń. „Pomiedzy Zimia i Niebem istnieje qi i prawo”.
Zaburzenia qi i ich konsekwencje
Jeśli wskutek jakichkolwiek dysharmonii i objawów niedoboru qi zostaje zablokowana i nie może płynąć swobodnie, ulega stagnacji lub nawet uchodzi, pojawiają się bóle i dolegliwości. Dochodzi do fizycznych oraz duchowych schorzeń. Zgodnie z teorią Tradycyjnej Medycyny Chińskiej choroba zawsze oznacza występowanie nierównowagi, przykładowo gdy yin czy też yang występuje w nadmiarze, tworząc przez to dysharmonie. Gdy w końcu przepływ qi całkowicie zamiera, oznacza to śmierć. W związku z tym diagnostyka w TCM ma na celu odpowiednio wczesne rozpoznawanie zaburzeń przepływu qi i stanów nierównowagi, aby za pomocą odpowiednich terapii usuwać blokady i eliminować słabe punkty.
Qi pierwotna, oddechowa i pożywienia
W ludzkim organizmie występują dwa rodzaje qi: qi odziedziczona – nasza pierwotna qi, magazynowana w meridianie przyporządkowanym nerkom i nieodnawialna – oraz qi nabyta. Przekazana nam qi zużywa się w ciągu naszego życia, qi nabytą można dostarczać codziennie wciąż na nowo poprzez wdychane powietrze i pożywienie. Qi oddechowa gromadzi się w płucach. Żołądek i śledziona przekształcają pożywienie i płyny w qi pożywienia. Zatem nasza energia życiowa żywi się wszystkim, co pobieramy ze środowiska. Dzięki temu sami możemy w jakiś sposób przyczynić się do utrzymania zdrowia i wzmocnienia dobrego samopoczucia. Poprzez zdrowy tryb życia i zrównoważony stan emocjonalny chronimy naszą pierwotną qi, wydłużając tym samym życie i podnosząc jego jakość. Tym ważniejsze jest więc na przykład dostarczanie organizmowi świeżego, czystego powietrza oraz zwracanie uwagi na zdrową, bogatą w składniki odżywcze i zbilansowaną żywność. Należy również unikać stresu, niepokoju i skrajności, aby nie osłabiać niepotrzebnie naszej qi.
Główne funkcje qi
- Qi jest siłą zapewniającą krążenie krwi oraz ruch, wzrost i transport w obiegach narządów, a więc wszystkie procesy życiowe.
- Qi ogrzewa organizm i reguluje jego temperaturę. Utrzymuje krew i płyny ustrojowe w narządach i kanałach.
- Qi chroni organizm oraz odpiera czynniki chorobotwórcze i szkodliwe wpływy środowiska. Zapewnia przetwarzanie tlenu i pożywienia w celu pozyskiwania energii oraz wydalanie zbędnych produktów.
Pięć podstawowych substancji życiowych
Oprócz qi Tradycyjna Medycyna Chińska zna jeszcze cztery substancje w organizmie. Zgodnie z jej założeniami do pięciu podstawowych substancji należą:
- qi – energia życiowa
- jing – esencja życia
- shen – duch
- xue – krew
- jin ye – płyny ustrojowe
Jing – esencja wszelkiego życia
Jing określa materialną podstawę życia; poprzez akt rozmnażania przeobraża się ona w samodzielne życie, możemy również mówić o naszym „nasieniu życia”. Jing tworzy podstawę wszystkich tkanek, także wydzielin z narządów płciowych, zawierając przy tym również informacje zapisane w plemnikach i komórkach jajowych. Esencja zmagazynowana w narządach zang rozporządza czasem życia, jaki nam pozostał.
Shen – sterujący umysł
Wraz z qi i jing, shen należy do „trzech skarbów” i jest z nimi nierozerwalnie związany. Kontroluje on nasze myślenie, świadomość i podświadomość oraz odczuwanie. Tym samym steruje wszystkimi procesami w ciele, umyśle i duszy. Jego stan pozwala wnioskować o całym organizmie. Gdy jing i qi także są zdrowe, przejawia się to klarowną świadomością i zdolnością myślenia, zrozumiałym językiem, błyszczącymi oczyma, zdrowym kolorem skóry i wyprostowaną postawą.
Xue – krew, ale nie tylko
Xue, tylko częściowo odpowiadająca naszemu rozumieniu krwi, przepływa przez kanały w postaci czerwonego płynu ustrojowego. Zawiera również aspekt energetyczny, zaopatruje narządy w substancje odżywcze i nawilża organizm. Za ruch krwi w organizmie okazuje się odpowiadać qi.
Jin ye – płyny ustrojowe
Jin ye to zbiorczy termin określający wszystkie klarowne, mętne, gęste i rzadkie płyny ustrojowe, wydzieliny i substancje w mięśniach, skórze i narządach zmysłów oraz w narządach, kościach, stawach i mózgu. Tym nadrzędnym pojęciem objęte są zarówno łzy, pot i ślina, jak i maź stawowa, mocz itd. Płyny ustrojowe należą do yin i kontroluje je obieg czynnościowy płuc. Qi (siła życiowa) jest postrzegana jako podstawowa energia, która obejmuje całą materię i jest siłą napędową wszystkich działań i przemian w przyrodzie.
Bibliografia
- Kastner “Terapia pozywieniem”, Wyd. Galaktyka 2014
- Wu Li „Zegar dobowej aktywności narządów według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej”, Wyd. Vital, 2020
- Krolicki „TRADYCYJNA MEDYCYNA CHIŃSKA – Podstawy”, Wydanie I SEE, Wroc. 1998
- MAOSHING NI. „Kanon medycyny chińskiej Żółtego Cesarza”, Wyd. Galaktyka 2012
- Harriet Beinfield, Efrem Korngol “Beetwen Heaven and Earth” Wyd. Ballantine Books 1992
Strony internetowe
- https://docplayer.nl/161673253-Weiyang-taiji-qigong-de-5-elementen.html [dostęp: 16.04.2021]
- http://www.taoform.eu/medycyna-chi-ska.html [dostęp: 16.04.2021]
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Wu_xing [dostep: 27.04.2021]
- https://elzbietakasztelaniec.pl/zegar-narzadow-czyli-zegar-biologiczny [dostep:21.04.2021]
Autor: M. Jachim (NAT)