Masaż leczniczy to zespół technik (chwytów) stosowanych w odpowiedniej kolejności, właściwą siłą i odpowiednim tempie, które wywierają wpływ na tkanki ustroju człowieka (ulegają one sprężystemu odkształcaniu się) powodując wystąpienie w tkankach i narządach odczynu.
Jego działanie możemy podzielić na:
- lokalne (miejscowe), które polega na mechanicznym ułatwieniu przepływu krwi w naczyniach krwionośnych oraz chłonki w naczyniach chłonnych – odczynem może być zaczerwienienie skóry.
- centralne (ogólne) polegające na pobudzeniu układu nerwowego, który za pomocą odruchów i czynności koordynacyjnych kory mózgowej jest w stanie wpłynąć na wszystkie narządy i układy organizmu.
Zależnie od rodzaju masażu może mieć on różne działanie np. przeciwobrzękowe, relaksacyjne, pobudzające, profilaktyczne, terapeutyczne. Techniki wykorzystywane w masażu to: dotyk, głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, przepychanie, przytrzymywanie.
Masaż można wykonywać dłońmi bądź służącymi do tego przyrządami między innymi rollerami, masażerami, stemplami ziołowymi, bambusami, gorącymi kamieniami …
Masaż stemplami ziołowymi
Masaż stemplami wywodzi się z tajskiej szkoły masażu. Terapia stemplami używana jest w Tajlandii od 400 lat. Podczas bitwy o dawną stolicę Tajlandii Ajutaję ranni wojownicy trafili do buddyjskich świątyń, gdzie byli leczeni za pomocą kojącego masażu i okładów ziołowych. Dziś ta technika jest szeroko wykorzystywana w azjatyckich SPA, a coraz częściej pojawia się również u nas w Polsce.
Terapeutyczny masaż łączy w sobie dwie starożytne koncepcje lecznicze – masaż energetyczny i ziołolecznictwo. Sakiewki bawełniane wypełnione ziołami i przyprawami podgrzewane na parze lub w oleju zwane są „gorącym uciskiem”. Tradycyjne tajskie stemple zawierają kurkumę, trawę cytrynową, kafir oraz kamforę. Coraz częściej stosowany jest również imbir, cynamon, limonka i wiele innych. Wszystkie komponenty dobiera się tak, by ich zapach i właściwości w odpowiedni i oczekiwany sposób wpływały zarówno na skórę jak i nastrój pacjenta. Zabieg trwa od 30 do 60 minut. Bezpośrednio po nim zaleca się krótki odpoczynek w cieple. Można go przeprowadzać jako osobny seans lub też jako uzupełnienie innych terapii. Wykonuje się go pojedynczo lub seriach powtarzając co jakiś czas. Za pomocą stempli masuje się punktowo całe ciało. Są to szybkie, krótkie dotknięcia, podczas których dokładnie określony jest kierunek oraz miejsce, każdy z nich zakończony jest lekkim przyciśnięciem stempla. Masaż poprawia krążenie, usuwa toksyny z organizmu i odprężą, oraz pobudza organizm do regeneracji i odbudowy komórkowej, rozluźnia mięśnie oraz łagodzi ból. Intensywnie wydzielający się zapach oraz ciepło ze stempla sprawia, że ciało i umysł są zrelaksowane. Stemple zawierają dużą ilość naturalnych antyoksydantów pomagających walczyć z wolnymi rodnikami.
Ogólne działanie masażu stemplami ziołowymi, wskazania i przeciwwskazania
Masaż stemplami ziołowymi działa aromaterapeutycznie, relaksująco i stymulująco na zmysły oraz przywraca harmonię organizmu. Działa również pozytywnie na krążenie krwi i limfy, pobudza przemianę materii, wzmaga diurezę, zmniejsza i likwiduje napięcia mięśniowo-nerwowe jednocześnie poprawiając sprawność ruchową pacjenta, zmniejsza dolegliwości bólowe wzmacnia układ odpornościowy, eliminuje stresy i negatywne emocje poprzez zapewnienie głębokiego relaksu, skóra jest odpowiednio nawilżona i natłuszczona a to skutkuje odzyskaniem jędrności i zdrowego koloru. Dzięki temu wszystkiemu i unoszącym się olejkom eterycznym pod wpływem masażu następuje głęboka relaksacja, detoksykacja organizmu i jego ogólna regeneracja. Szczegółowe działanie uzależnione jest od doboru mieszanki ziołowej, ale to dokładniej opiszę w rozdziale drugim.
Wskazania do wykonania masażu stemplami ziołowymi:
- bóle mięśni i stawów,
- bóle kręgosłupa,
- napięcia mięśniowe,
- bóle migrenowe głowy (lawenda),
- problemy ze snem,
- złe samopoczucie, stres (lawenda, melisa, trawa cytrynowa),
- przemęczenie,
- depresja,
- dla osób otyłych (eukaliptus),
- w walce z cellulitem (kawa, cynamon, eukaliptus),
- wysuszona skóra, potrzebująca nawilżenia i natłuszczenia,
- w ramach profilaktyki jako zdrowa forma relaksu.
Przeciwwskazania do wykonania masażu stemplami ziołowymi:
- wysoka temperatura ciała,
- ciąża,
- choroby zakaźne,
- łuszczyca,
- miażdżyca układowa,
- ostre i podostre stany zapalne,
- żylaki,
- menstruacja,
- choroby krążenia,
- choroby skóry i otwarte rany,
- zapalenia skóry,
- złamania, zwichnięcia,
- protezy i implanty sylikonowe,
- uczulenie na któreś z ziół użytych w stemplach.
Składniki wykorzystywane do wypełnienia stempli
Zielona herbata – zielone liście są zrywane, a następnie bardzo szybko suszone i zwijane. Taki proces przygotowania surowca pomaga zachować jak najwyższe walory pielęgnacyjne i terapeutyczne składnika. Liście zielonej herbaty zawierają między innymi polifenole mające właściwości przeciwstarzeniowe oraz teofilinę mającą właściwości stymulujące.
Ryż – zawarty w ryżu olej posiada właściwości wygładzające, nawilżające, łatwo wchłania się w skórę. Dzięki tym właściwością w Azji jest powszechnie stosowany do masażu ciała.
Kakao – używane jest w stemplach ze względu na dwie podstawowe właściwości: lipolityczne (odtłuszczające) i stymulujące (pobudzające). Kakao zawiera teobrominę oraz metyloksantynę mające właściwości bardzo podobne do kofeiny – odpowiadające między innymi za dobre samopoczucie, poprawę krążenia krwi i przepływu limfy.
Lotos – ziarna lotosu pochodzą z upraw znajdujących się na brzegach Czerwonej Rzeki w Północnym Wietnamie. W Azji lotos ceniony jest za jego właściwości tonizujące i ściągające. Kwiaty lotosu otoczone są kultem.
Goździki – działają antyoksydacyjnie, przeciwbakteryjnie, znieczulająco i regulują krążenie.
Imbir – rozluźnia napięcia mięśni, rozgrzewa, wspomaga trawienie, działa przeciwbólowo, zwiększa koncentrację i wydolność umysłową. Wzmacnia naczynia krwionośne, zapobiegając ich pękaniu i powstawaniu sińców, rozświetla skórę, jest afrodyzjakiem.
Trawa cytrynowa – działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie, pomocna w stanach depresyjnych, uspokaja. Wspomaga proces trawienny.
Rozmaryn – ma działanie antyseptyczne i ściągające, przyspiesza odnowę komórek skóry.
Liście eukaliptusa – działa łagodnie pobudzająco, przeciwbólowo, antyseptycznie, pomocny przy przeziębieniach, zmęczeniu zarówno psychicznym jak i fizycznym.
Kurkuma – silnie antybakteryjna. Wyciąg z korzenia kurkumy ma właściwości antydepresyjne. Pomaga w nieżytach żołądka i innych przypadłościach trawiennych.
Cytryna – jest niezastąpionym źródłem witaminy C oraz bioflawonoidów.
Gujava – środek antyzapalny. Stosowana wspomagająco w leczeniu przypadłości gastryczno-jelitowych i zaburzeń układu oddechowego.
Tamarynd – stosowany przy problemach gastrycznych i zaburzeniach funkcjonowania woreczka żółciowego. Oczyszcza krew.
Gałka muszkatołowa – była od wieków używana w medycynie chińskiej i arabskiej i do dziś jest wysoko ceniona jako środek przeciwbólowy. Posiada także właściwości odświeżające.
Morela – olej znajdujący się w pestkach moreli jest bogaty w witaminę A. Morela regeneruje, zmiękcza i reguluje odpowiednie nawilżenie skóry.
Mięta – posiada wyjątkowe właściwości wygładzające, uspokajające i odświeżające skórę, pobudza krążenie krwi, pomaga usunąć toksyny oraz ułatwia wnikanie innych substancji w skórę.
Lawenda – wycisza, uspokaja, koi.
Można tworzyć własne mieszanki indywidualnie dobrane do potrzeb naszego pacjenta, które umieścimy w stemplach. Są jednak również „gotowe” przepisy o konkretnym działaniu takie jak np.:
- oczyszczające: trawa cytrynowa, płatki nagietka, czosnek niedźwiedzi, liście szałwi.
- orientalne: płatki róż, wiórki kokosowe, skórka cytrynowa, anyż, skórka limonki.
- regenerujące i antyseptyczne: trawa cytrynowa, liście mięty, kwiaty rumianku, kwiaty chabra, liście babki lancetowatej.
- rozgrzewające: kawa, imbir, cynamon, goździki, skorka pomarańczowa, gałka muszkatołowa.
Strona praktyczna – wykonanie masażu stemplami krok po roku
Masaż stemplami ziołowymi może obejmować różne partie ciała – twarz i dekolt, całe ciało lub stopy. W tradycyjnym masażu tajskim stemple przesuwano wzdłuż przebiegu meridianów, w niektórych punktach zatrzymując się dłużej i delikatnie je rozmasowując, co czyniło z tej techniki metodę nie tylko relaksacyjną i terapeutyczną.
Zabieg rozpoczynamy od rozprowadzenia oleju na tylnej stronie ciała (pacjent leży na brzuchu). Następnie zaczynamy delikatne oswajanie z gorącym stemplem lekko i krótko (na kilka sekund) dociskając go do ciała punktowo. W miarę trwania masażu, gdy temperatura stempla spada, zwiększa się nacisk i intensywność wykonywanych ruchów rozcierania i przepychających. Ruchy wykonujemy w kierunku od stóp, przez kończynę dolną do pośladków – przepychanie, a w kierunku dogłowowym rozcieranie. Następnie przechodzimy do opracowania okolicy biodrowo-lędźwiowej. Tu postępowanie jest analogiczne – zaczynamy punktowo, przechodząc do ruchu rozcierania w kierunku krętarza naprzemiennie z ruchami przepychającymi w stronę dogłowową. Przechodząc na grzbiet punktowo oswajamy ciało pacjenta z gorącym stemplem po obu stronach wzdłuż kręgosłupa, a następnie techniką rozcierania (w kierunku dogłowowym) z naprzemiennym przepychaniem w stronę miednicy masujemy stemplami grzbiet wzdłuż linii kręgosłupa. W przypadku, gdy w czasie trwania masażu stemple zrobią się zbyt chłodne, można je podgrzać w przygotowanym wcześniej podgrzewaczu, bądź mając przygotowany drugi komplet stempli po prostu je zamienić. Z upływem kolejnych minut ponownie zwiększamy intensywność masażu, a stemple dłużej przytrzymujemy na skórze. Po takim opracowaniu pleców i obręczy barkowej prosimy pacjenta o odwrócenie się na plecy i przechodzimy do masażu przedniej strony ciała. W tej pozycji masujemy kończyny dolne wykonując rozcieranie w kierunku dystalnym, a przepychająco- drenujące proksymalnym. Następnie oswajamy z ciepłem stempla obszar brzucha poprzez dotyk punktowy, który po chwili zamieniamy w ruch rozcierania – według wskazówek zegara rotacyjnie z przepychającym w kierunku dogłowowym. Przechodząc wyżej na dekolt ruch rozcierania wykonujemy dogłowowo a przepychania w kierunku brzucha. Mając kończyny górne zmieniamy kierunek rozcierania na dystalny, a przpychania dogłowowym. Masaż kończymy stosując technikę oklepywania i rozcierania końcowego co jest niezwykle przyjemne dla pacjenta. Zdarza się nawet, że w tym czasie osoba masowana potrafi zasnąć na chwilę. Zawarte substancje w stemplach zostaną wchłonięte przez skórę podczas trwania zabiegu i chwilę po jego zakończeniu (czas trwania to od 30-60 minut).
Po zakończeniu masażu, zaleca się, by masowaną osobę przykryć chłonną chustą w celu zdjęcia nadmiaru olejku. Jest to również chwila odpoczynku dla pacjenta przez krótki czas w ciepłym pomieszczeniu, pozwala to nie tylko na oswojenie się z przyjemnym uczuciem odprężenia, ale również uniknąć szoku termicznego po wyjściu na zewnątrz.
Pozytywne efekty masażu stemplami ziołowymi
Masaż stemplami ziołowymi ma doskonały wpływ zarówno na ciało, jak i sferę duchową człowieka. Po zabiegu pacjent czuje się świeżo i bardzo lekko. Jego skóra jest nie tylko rozświetlona, ale również wygładzona i ujędrniona, nawilżona i natłuszczona. Zabieg ma także dzianie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwutleniające. Wprowadza nas w stan głębokiego relaksu i rozluźnienia napiętych obszarów ciała. Działanie aromaterapeutyczne ma również działanie wspomagające przy dolegliwościach górnych dróg oddechowych takich jak np. astma.
Angażując się jako terapeuta w wykonanie takiego masażu, można go określić wręcz pewnego rodzaju rytuałem, a wysoka świadomość zarówno pacjenta jak i terapeuty może będzie w tym przypadku dodatkowym atutem.
Bibliografia
- „Zdrowie przez dotyk” – J. Górnicka, wyd. AWM Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski
- „Atlas ziół” – Ł. Fiedoruk, M. Mazik, M. Pastwa, Wydawnictwo Dragon, wydanie II
- „Zioła i ich stosowanie” – B. Kuźnicka, M. Dziak, wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1984
- „Masaż klasyczny” – A. Zborowski, wyd. AZ, rok 2008 dodruk 2020, wydanie IV
Praca oparta głównie na doświadczeniach własnych Autora jako terapeuty.
Autor: Maria Mika-Barczak (NAT)