Pięć elementów – przemiana w teorii i praktyce

Filozofia Pięciu Przemian jest kontynuacją dalekowschodniej zasady jin i jang, według której wszystko we wszechświecie to nieskończona ilość połączonych przeciwieństw. Została stworzona w Chinach w 221 r.p.n.e. na bazie nauk Konfucjusza, które mówią, że postawę funkcjonowania świata stanowi Pięć Elementów, którymi są: Drzewo (Drewno), Ogień, Ziemia, Metal, Woda. Żywioły reprezentują fazy przemian, którym podlega wszystko. Obecność Elementów mocno kształtuje nasz życie, gdyż wszystko co istnieje, co nas otacza i co jest w nas przynależy do jednego z pięciu Elementów, a ich cykliczność leży u podstaw funkcjonowania świata. Koncepcja Pięciu Przemian wszystko dzieli na pięć. Wyróżnia między innymi pięć smaków, kolorów, emocji, zmysłów, kształtów, podstawowych organów, układów, czy typów tkanek w organizmie, przejawia się w naszym działaniu i myślach oraz wielu innych aspektach życia. Każdy z żywiołów ma swoje charakterystyczne cechy, które obrazują się w dużej różnorodności form. Opierając się na Teorii Pięciu Przemian można przedstawić cały rozwój człowieka, jego osobowość i emocje. Można dokonać charakterystyki otoczenia i wnętrz oraz zastosować terapię żywieniem, którą jest odżywianie według Pięciu Przemian. To właśnie od harmonii Pięciu Elementów zależy nasze zdrowie, rozwój osobisty, szczęście, sukces, relacje, a nawet osobowość. Brak równowagi miedzy poszczególnymi żywiołami ogranicza i zaburza przepływ życiowej energii i obniża jakość życia, czego skutkiem jest powstawanie chorób jak również blokowanie rozwoju osobistego.

W pierwszej części pracy przybliżę każdy z Elementów oraz scharakteryzuję ich cykliczność, gdyż jest to podstawa ich funkcjonowania, natomiast w dalszej części przedstawię obszary praktycznego zastosowania Teorii Pięciu Elementów.

Elementy będę pisała dużą literą, aby odróżnić je od nazwy surowca, który nie musi być powiązany z analizowanym zagadnieniem. Z dużej litery będę również pisała nazwy narządów/organów, gdyż właśnie tak są zapisywane w nomenklaturze Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.

W mojej ocenie Teoria Pięciu Przemian jest niezwykle interesująca, warta bliższego poznania i zasługuje na szersze omówienie, gdyż jej praktyczne zastosowanie ma znaczące przełożenie na nasze życie. Ta niezwykła chińska filozofia przenika praktycznie wszystkie dziedziny naszego życia i jej znajomość jest niewątpliwie bardzo przydatna w codzienności. Chińscy filozofowie uznają ją za materialną podstawę świata oraz że wszystko co istnieje można ująć w Teorii Pięciu Przemian, co jest faktem.  Zapraszam więc do lektury o pięciu cudach, na których opiera się funkcjonowanie wszechświata.

Pięć elementów – charakterystyka zagadnienia w teorii

Aby dokonać charakterystyki Teorii Pięciu Przemian należy poznać zasadę przemiany i funkcjonowania pięciu Elementów zwaną cyklicznością. Elementy tworzą względem siebie kilka rodzajów współzależności, które zwane są cyklami, ale trzy z nich zdają się być w mojej ocenie zasadnicze i są to: cykl tworzenia, kontroli i osłabiania. System cykliczności opiera się na przepływie energii qi.

Cykl tworzenia (inaczej pobudzający lub produktywny) nazywa jest również cyklem Matki-Dziecka, lub Matki-Syna. Jeden żywioł tworzy i wzmacnia następny tworząc pozytywną, twórczą energię. W praktyce wygląda to następująco:

1. palące się Drzewo tworzy Ogień
2. Ogień wytwarza popiół dając początek Ziemi
3. Ziemia rodzi Metal (lub w ziemi zawiera się metal)
4. Metal daje początek Wodzie
5. Woda karmi (żywi) kolejne Drzewo

Podsumowując Matką dla Ognia jest Drzewo, dla Ziemi – Ogień, dla Wody – Metal, dla Drzewa – Woda. Wzmacniając Matkę wzmacniamy Dziecko, wzmacniając Dziecko osłabiamy Matkę. Energia qi krąży w tym cyklu po obwodzie koła zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Cykl ten obrazuje prawo przekazywania energii dzieciom przez rodziców i nastawiony jest na rozwój,

Cykl kontroli (inaczej destrukcyjny, hamujący) nazywany również cyklem Babci i Wnuka i nastawiony jest kontrolowanie i niszczenie. Harmonia i ład z cyklu tworzenia ustępują tu miejsce chaosowi. Każdy z żywiołów kontroluje inny i jest przez któryś z nich kontrolowany oraz jest w stosunku do następnego w opozycji wzajemnie się hamując, a wygląda to następująco:

1. Drzewo rozsadza korzeniami Ziemię
2. Ziemia pije Wodę
3. Woda gasi Ogień
4. Ogień topi Metal
5. Metal niszczy, ścina Drzewo

Trzeci cykl wzajemnych relacji żywiołów nazywany jest cyklem osłabiania, czy też inaczej redukcyjnym. Stosowany jest dla przeciwdziałania i redukowania negatywnej energii qi, a obieg wygląda następująco:

1. Drzewo wypija Wodę
2. Ogień pali Drzewo
3. Ziemia gasi Ogień
4. Metal orze Ziemię
5. Woda koroduje

Po omówieniu zasady funkcjonowania żywiołów dokonam teraz ogólnej charakterystyki każdego z Elementów, która będzie stanowić punkt wyjścia do przestawienia obszarów ich praktycznego zastosowania. Elementy scharakteryzuję w oparciu o kolejność ich występowania w cyklu tworzenia.

Element Drzewa (Drewna)

 Element Drzewa (lub Drewna) przypisany jest okresowi narodzin, dzieciństwa, wzrostu i rozwoju oraz porze roku wiośnie i z tego względu można go uznać za początkowy w cyklu tworzenia rozpatrując kolejność żywiołów analogicznie do okresów życia człowieka i przyrody. W cyklu wzrastania jego matką jest Woda, a dzieckiem Ogień. Drewno symbolizuje rozprzestrzenianie się, które następuje zawsze w linii prostej. Każdy  z Elementów występuję w dwóch polaryzacjach dodatniej jang i ujemnej jin. Polaryzację dodatnią w tym elemencie reprezentują wszelkie szybkorosnące rośliny, natomiast Drewnem jin będzie stare drzewo, które rośnie wolno. Element Drewna przypisany jest do planety Jowisz. Jego kolorami są różne odcienie zieleni oraz kolor jasnoniebieski. Aurą żywiołu jest wiatr, a kierunkami wschód i południowy wschód, zaś zapachem stęchlizna. Drewno to witalność, wizja, cel, a także nadzieja, to wszelkiego rodzaju tworzenie i aktywność. Emocje przypisane do żywiołu Drewna to gniew, wrażliwość, życzliwość, uprzejmość, współczucie, a także niezdecydowanie, niezłomność i odwaga jako sprawiedliwa obrona siebie i innych. Przypisano do niego takie aktywności zawodowe jak szkolnictwo, stolarstwo, ogrodnictwo, medycyna, czy działalność wydawnicza. Przemiana Drzewa to czas w życiu człowieka i w przyrodzie, gdy wszystko budzi się do życia, tak więc jest to dobry czas na oczyszczanie organizmu, porządki i wszelkie nowe początki.

Element Ognia

Element Ognia następuje po Elemencie Drewna w cyklu produktywnym i ma energię najbardziej jang z wszystkich pięciu Elementów. Jego atrybutem jest sam ogień. Kierunkiem dla Ognia jest wznoszenie się ku górze. Jak każdy z elementów Ogień także występuję dwóch polaryzacjach, gdzie przykładem jego dodatniej polaryzacji jest każdy duży ogień taki jak duże ognisko, czy pożar. W przyrodzie Ogniem jest światło słoneczne, czyli Słońce. Ogień jin to ogień mały taki jak płomień świecy, pochodni, zapałki, czy ciepłe światło lampki. Ciekawostką jest, że Ogień jang jest kwalifikowany jako bezpieczniejszy niż Ogień jin, z którego w każdej chwili może rozniecić się duży pożar. Ogniem rządzi planeta Mars. Kolorami charakterystycznymi dla żywiołu są wszelkie odcienie czerwieni wraz z purpurą i nie sposób w tym miejscu nie napisać, że kolor czerwony uważany jest przez Chińczyków za najszczęśliwszy. Element Ognia to dojrzewanie, dorastanie. Porą roku żywiołu jest lato, które jak Ogień jest najbardziej jang z pór roku, aurą elementu jest gorąco, kierunkiem południe, a smakiem gorzki. Emocjami żywiołu są radość, podekscytowanie, optymizm, śmiech, ale też nienawiść. Ogień charakteryzuje tworzenie, entuzjazm i radość życia, a nawet szczyt możliwości, potencjału  i siły. Przypisano do niego takie aktywności zawodowe jak przemysł spożywczy, chemiczny, skórzany, energetyczny, reklama, gastronomia, czy usługi rozrywkowe. Zapachem żywiołu jest spalenizna. Charakteryzując ten energetyczny element warto napisać, że Ogień oznacza nadejście zaplanowanej przyszłości, punkt w cyklu energii kiedy spełniają się nadzieje i plany. Ogień daje nam tak niezbędne dla funkcjonowania ciepło, jednak nie można zapominać, że niekontrolowane ciepło może spalić, zniszczyć.

Element Ziemi

 Po charakterystyce przemian Drewna i Ognia, czyli wiosny i lata w cyklu tworzenia przychodzi pora na Element Ziemi. W teorii Pięciu Przemian wyróżniamy pięć pór roku, a nie jak jest ogólnie przyjęte cztery. Tą piątą jest późne lato będące okresem przejściowym między latem a jesienią. W kalendarzu jest to koniec lipca i sierpień. Nie skończyła się jeszcze jedna pora raku, ale i nie zaczęła następna. Element Ziemi związany jest z przyjmowaniem i porównuje się go do matki, gdyż tak jak matka Ziemia zapewnia nam wszystko czego potrzebujemy do życia nie oczekując niczego w zamian. Ziemia tak jak matka daje poczucie bezpieczeństwa. W Ziemi wszystko ma swój początek i koniec. Wyrasta z niej Drzewo, które gdy umrze w niej zostawia swoje szczątki. Z niej bierze się Metal  i do  niej powraca po zużyciu. Z Ziemi również tryska Woda i do niej z deszczem powraca. W schemacie Pięciu Elementów Ziemia jest w centrum pomiędzy pozostałymi elementami. I tu warto podkreślić, że ta zależność innych elementów od Ziemi nie jest jednostronna, gdyż aby Ziemia dawała życie potrzebuje wszystkich pozostałych elementów: ciepło Ognia, Metalu, czyli minerałów, Wody, czyli płynu i siły wzrostu Elementu Drewna. Ziemia jest żywicielką, ale sama również potrzebuje, by się o nią troszczono. Element Ziemi to centrum, które łączy i koordynuje wszystkie Elementy. Tak jak pozostałe Elementy Ziemia może być polaryzacji jang, czego przykładem jest ziemia sucha, piasek suchy, czy pustynia oraz jin, której przykładem jest ziemia mokra, błoto. Planetą żywiołu jest Saturn. Kolorami Elementu są kolory ziemi, kolor czarny, ale także różne odcienie koloru żółtego, brązowy i beżowy. Okresem życia przemiany jest rozwój, czas rozkwitu, aurą mokro i wilgotno, kierunkiem centrum. Zapachem żywiołu jest tak zwana przyjemna woń. Emocjami Ziemi są głównie empatia i niepokój, ale także cierpliwość, dominacja, melancholia, zaduma, altruizm, rozsądek, ale również obsesja i przemoc. Przypisano do niej takie aktywności zawodowe jak praca biurowa, ubezpieczenia, prawo, górnictwo, rolnictwo, księgowość, czy obrót nieruchomościami. Słowa, które najbardziej oddają charakter Elementu Ziemi jednocześnie całościowo go opisując to: żywienie, zbiory i plony. Ziemia zachęca, popycha do realizacji planów i marzeń.

Element Metalu

Kolejny Element w cyklu odżywczym to Element Metalu. Rożni się on od pozostałych Elementów, ponieważ nie jest widoczny w tak oczywisty sposób, nie przejawia się tak wyraźnie w naturze. Według Chińczyków przypisuje mu się trzy znaczenia: czegoś co występuje w niedużych ilościach, czegoś co jest gdzieś głęboko w ziemi jako ruda i czegoś o dużej wartości, gdyż dawniej nazywany był właśnie elementem złota. Metal jest dzieckiem Ziemi, która rodzi składniki mineralne i rudy oraz jest matką dla Wody. Metal jang to metal twardy i ciężki, rafinowany. Przykładem tej polaryzacji są duże metalowe konstrukcje, maszyny, czy narzędzia, a także biała broń. Metal jin to mały metal miękki, nierafinowany, którego przykładem są małe metalowe przedmioty oraz biżuteria. Żywioł Metalu powiązany jest z ruchem obrotowym w dowolnym kierunku. Planetą żywiołu jest Wenus. Kolorami Elementu są takie kolory jak biały, szary, srebrny, złoty oraz ich odcienie. I tu ciekawostka, że o ile w naszej kulturze biel symbolizuje czystość, tak w tradycji Wschodu kolor ten symbolizuje żałobę i smutek. Okresem życia przypisanym do przemiany jest dojrzałość powiązana z porą roku jesienią, czasem końca, umierania, opadania, stwarzania miejsce dla nowego. To jeszcze czas plonów, ale też okres, w którym ziemia pozbywa się tego, co niepotrzebne. Energia kieruje się do wewnątrz, w dół. Zapachem żywiołu jest zapach zgnilizny. Aurą Metalu jest suchość, a kierunkiem zachód. Emocjami charakterystycznymi dla Żywiołu są żal i smutek, ale też tęsknota, pustka, zmartwienie, akceptacja, wybaczanie. To jakby swoiste odpuszczenie i pożegnanie, ale jednocześnie duchowa inspiracja. Nadto Metal wiąże się z perfekcją i doskonaleniem, nadaje cel i sens. Metal jest twardy, ale także elastyczny i kruchy. Żelazna wola, nieugiętość, szacunek, sprawiedliwość, uczciwość i prawość to także cechy Metalu. Metal to dojrzałość, doświadczenie i wynikająca z nich mądrość życiowa. Przypisano do niego takie aktywności zawodowe jak jubilerstwo, złotnictwo, mechanika, bankowość, sztuki walki ora organy ścigania i kontroli. I na koniec opisu Elementu ciekawostka – jest on zwany również elementem długowieczności, co jest uważam bardzo zasadne biorąc pod uwagę wytrzymałość surowca, jakim jest metal.

Element Wody

Ostatnim w Elementem cyklu tworzenia jest Element Wody. To najbardziej niezgłębiony, a jednocześnie nieuchwytny z wszystkich pięciu Elementów. Główną cechą Elementu jest umiejętność dopasowania się do warunków otoczenia i ruch skierowany w dół – kierunek opadający. Woda to po prostu życie, w tym jednym zdaniu można byłoby zawrzeć esencję przemiany i jej znaczenie. Jednak oczywiście to nie koniec opisu Elementu. Wodę jang reprezentuje każda wielka woda, czyli oceany, morza, rzeki, czy jeziora. Wodą jin jest każda mała woda czyli kałuża, sadzawka, strumyczek oraz deszcz. Planetą żywiołu jest Merkury. Okresem życia przypisanym do przemiany jest wiek podeszły, a porą roku zima, całkowite przeciwieństwo lata, ma miejsce proces magazynowania. Aurą Wody jest zimno, kierunkiem północ. Zapachem Wody jest zgniły, co zobrazować może zapach stojącej długo wody. Emocjami tożsamymi z Żywiołem są głównie lęk i strach, a nawet szok. Są to też elastyczność, inteligencja emocjonalna, świadomość, odwaga, ale i kontrastowo lekkomyślność, czy inwigilacja oraz tendencja do kłamstw. I tu nasuwa mi się  powiedzenie „lanie wody” potocznie opisujące kłamstwo. Wodę reprezentują zawody takie jak media, informatyka, elektronika, czy transport wodny.

Po przybliżeniu części teoretycznej filozofii Pięciu Przemian zapraszam do kolejnej części pracy, w której omówię szerzej poszczególne Elementy w obszarach praktycznego ich zastosowania.

Pięć elementów – charakterystyka zagadnienia w praktyce

Pierwsza, teoretyczna część mojej pracy przybliżyła każdy z pięciu Elementów, jak również zobrazowała zasadę ich funkcjonowania, czas więc na praktykę, czyli obszary zastosowania Teorii Pięciu Przemian. Koncepcja dzieli wszystko na pięć i w takim podziale Pięć Elementów objawia się nam w praktyce.

Bardzo szerokim obszarem zastosowania zasady Pięciu Przemian jest Tradycyjna Medycyna Chińska związana z kulturą Chin, której teoretyczna postawa pochodzi z drugiego wieku przed nasza erą. Kluczowym dla niej jest całościowe, holistyczne spojrzenie na człowieka i związek choroby, dysfunkcji z naturalnym i społecznym otoczeniem, w którym żyje pacjent. Ciało, umysł i dusza stanowią jedność, tak więc tak zwane choroby nie są przez nią postrzegane jako dolegliwości konkretnych narządów, tyko jako zaburzenia całego organizmu. Tradycyjna Medycyna Chińska zakłada, że warunkiem zdrowia jest harmonijny przepływ energii w organizmie, a choroba to blokada tego przepływu. Teoria Pięciu Przemian jest  głównym konceptem Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Każdej Przemianie przypisana jest pora roku i dnia, okres życia, określone narządy, emocje i cechy osobowości. Medycyna chińska, patrząc na jej holistyczne podejście do zdrowia zgodnie z Pięcioma Przemianami postrzega również kwestię odżywiania, ale temu zagadnieniu dla przejrzystości pracy poświęcę osobny rozdział.

Element Drzewa (Drewna)

Wiosenny Element Drewna przez Chińczyków został połączony z takimi częściami ciała jak ścięgna i więzadła, tak więc mamy tu ścisłe powiązanie z elastycznością, giętkością i tak zwanym ruchem do przodu. Drewno to także widzenie, wzrok, oczy i łzy. Przemiana Drzewa powiązana jest w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej z Wątrobą i Pęcherzykiem Żółciowym. Właśnie wiosną wątroba jest najbardziej podatna na uzdrawianie, gdyż otrzymuje sporą ilość energii do tego niezbędną. Nadto wiosna jest czasem idealnym na oczyszczanie wątroby, jak i całego organizmu. Jako ciekawostkę podam, że medycyna chińska wątrobę porównuje do generała ze względu na jej istotne funkcje, jakie pełni w organizmie. A mianowicie jest prawdziwą oczyszczalnią, gdyż wychwytuje i unieszkodliwia wszelkie toksyny i zanieczyszczenia, dba o prawidłowy przepływ krwi, oczyszcza ją i dba o jej jakość jak również o usuwanie z niej szkodliwych substancji, co ma  niebywałe znaczenie dla kondycji fizycznej i emocjonalnej organizmu, gdyż nadmiar toksyn przeciąża cały układ immunologiczny objawiając się między innymi przewlekłym zmęczeniem, alergiami, czy dokuczliwymi migrenami, a emocjonalnie gniewem, złością i frustracją. Wątroba odpowiada za głęboki i zdrowy sen oraz za stabilizację emocji. Jest ścisłe powiązana z płaczem, odżywia i kontroluje łzy, a gdy wraca do zdrowia gniew w niej zgromadzony uwalnia się właśnie pod postacią płaczu. Zaburzenia pracy wątroby widoczne są również na paznokciach, które stają się łamliwe, a na ich powierzchni pojawiają się plamy i przebarwienia. Wątroba wspomaga metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów, a współpracując z trzustką troszczy się o utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Zaburzenia w pracy wątroby objawiają się zmęczeniem, dysfunkcją wiązadeł i ścięgien, osłabionym popędem płciowym, stanami podgorączkowymi i co ciekawe skłonnością do wypadków. Inne objawy to hemoroidy i wszelkiego rodzaju napięcia w ciele fizycznym.  Mówi się, że osoby o słabej wątrobie mają tendencję do perfekcjonizmu, są nerwowe, zmienne, usztywnione, jak również uparte, nadwrażliwe, porywcze i wybuchowe. Maksimum energetyczne wątroby przypada w godzinach nocnych między 1.00 a 3.00.

Pęcherzyk żółciowy gromadzi żółć niezbędną do trawienia i przyswajania tłuszczów. Optymalnie pracuje, podobnie jak wątroba, gdy już najczęściej smacznie śpimy w godzinach 23.00 – 1.00.  Dolegliwością charakterystyczną dla organu są tak zwane kamienie żółciowe, a sprzyja im nadmiar tłuszczów w diecie. Zaburzenia w pracy organu objawiają się złym trawieniem, biegunką lub zaparciami, problemami ze snem, wydzieliną oczną, a nawet nadkwasotą. Inne to bóle barków i sztywności mięśni. Emocjonalnie zaburzenia Pęcherzyka Żółciowego somatyzują się nerwowością, zastraszeniem, potulnością i niezdolnością do podejmowania decyzji, nad ambicją i niecierpliwością. Uważa się, że pęcherzyk żółciowy odgrywa bardzo ważną rolę w podejmowaniu decyzji życiowych.

Wątroba i Pęcherzyk Żółciowy są ze sobą silnie powiązane, jeżeli jeden z nich doświadcza zaburzeń odbija się to na drugim. Ujmując metaforycznie ich rolę i współzależność to wątroba planuje, a pęcherzyk żółciowy wciela plany w życie i jeżeli organy te są zdrowe decydujemy w naszym życiu w poczuciu i stanie równowagi emocjonalnej, gdyż to właśnie Element Drewna odpowiada w organizmie za układ nerwowy.

Element Ognia

Potencjały Elementu Drzewa są już zrealizowane, człowiek jest w sile sprawności i wkracza w Przemianę Ognia. Element Ognia związany jest z miłością i radością. To właśnie miłość wypływająca z tego elementu daje nam siłę, zapał i co najważniejsze ciepło, bez którego nie moglibyśmy funkcjonować. Ogień odpowiada za kontakty międzyludzkie i komunikację. W ciele człowieka powiązane są z nim dwie pary korespondujących ze sobą narządów Serce i Jelito Cienkie oraz Osierdzie i Potrójny Ogrzewacz.

Serce przede wszystkim zawiaduje układem krwionośnym, językiem (prawidłowe odczuwanie smaków) i mową (płynną, składną, swobodną). Odpowiada za jakość i przepływ krwi. W Medycynie Chińskiej Serce nosi miano cesarza i uważane jest za rezydencję ducha. Jeżeli serce jest zdrowe i silne, całe ciało jest w dobrej kondycji. Problemy z sercem na poziomie ciała fizycznego odczuwamy poprzez palpitacje, duszności, napięcie w klatce piersiowej i związane z nim pokasływanie, bóle ramion i barków, sztywność ciała, gorzki smak w ustach, czerwone zabarwieniem twarzy, nerwowość, zmęczenie fizyczne i psychiczne. Osoby z zaburzoną pracą serca czują się rozczarowane, nie mają oczekiwań od życia, brak im silnej woli, bywają też nadmiernie skromne, doświadczające napadów histerii, śmiechu, płaczu z brakiem zapału i chęci do życia, mogą się jąkać. O równowagę serca, jak i każdego z naszych narządów zadbać można przy pomocy właściwej diety i trybu życia oraz podążając „za głosem serca” i ciesząc się życiem. By serduszko dobrze funkcjonowało warto kochać i wybaczać, po prostu. Maksimum pracy serca w zegarze biologicznym człowieka przypada w godzinach 11.00-13.00.

Partnerem serca jest Jelito Cienkie, którego zadaniem jest przede wszystkim rozkładanie i wchłanianie pokarmów przy pomocy niezliczonej ilości bakterii jelitowych. Jest ono również nazywane transformatorem energii qi, gdyż oddziela qi z pożywienia na qi dla ciała. Nadmiar nieczystości i toksyn w ciele zaburza pracę jelita cienkiego, co objawia się obrzękami, trądzikiem, zrostami czy egzemami, zanieczyszczoną skórą, a także reumatyzmem i dną moczanową. W osobowości i zachowaniu są to wulgarny język i nieczyste postępowanie. Zaburzenie w narządzie to słabe krążenie w nim krwi, bóle w dole pleców, problemy z trawieniem, zimne kończyny, zaparcia i biegunki, problemy z oddawaniem moczu. Na poziomie emocji to smutek, frustracja, lęk i brak umiejętności wykorzystania swoich możliwości. Osoby z zaburzeniami pracy Jelita Cienkiego to ludzie pracowici i ambitni, ale nie doceniający siebie i ukrywający swoje uczucia. Dobrze pracujące Jelito Cienkie pomaga w zdecydowaniu. Maksimum jego pracy klasuje się zaraz po Sercu i przypada na godziny 13.00-15.00.

Kolejnym organem Elementu Ognia jest osierdzie, które ochrania serce i można by było powiedzieć decyduje kto może się do niego zbliżyć. Fizyczne zaburzenia na poziomie osierdzia to bóle i kołatanie serca, problemy z krążeniem, żylaki, zimno i uderzenia gorąca. Na poziomie osobowości to zbytnia otwartość lub całkowite zamkniecie. Jak zbytnia otwartość, to łatwo człowieka zranić, a gdy człowiek staje się zamknięty na miłość, nie potrafi czerpać radości z życia i towarzystwa, jest postrzegany jako nudny i smutny, często bywa oziębły płciowo. Narząd najintensywniej pracuje w godzinach 19.00-21.00

Partnerem, parą dla Osierdzia jest Potrójny Ogrzewacz, który zawiaduje w ciele utrzymaniem odpowiedniej temperatury i rozprowadzaniem ciepła. Dba również o nawadnianie organizmu i rozprowadzanie płynów. Zaburzenia jego pracy objawiają się uderzeniami gorąca lub zimna, bladością warg, sinymi paznokciami, zaczerwienieniem w obrębie twarzy i szyi. W zachowaniu u osoby mającej problemy z potrójnym ogrzewaczem zauważymy przygnębienie, niepokój, a nawet wzburzenie. Swoje maksimum pracy osiąga w godzinach 21.00-23.00.

Ogień manifestuje się na poziomie ciała, umysłu i ducha. Ogień to lato, słońce, ciepło, pasja, a przede wszystkim miłość w każdym aspekcie. Ogień odpowiada za komunikację, za jakość kontaktów międzyludzkich i umiejętność wyrażania siebie. Odcięcie człowieka od miłości jest jednocześnie odcięciem od pożywienia Elementu Ognia, człowiek wówczas żyje, ale nie kwitnie.

Element Ziemi

Po wiośnie i lecie mamy późne lato i przemianę Ziemi, która w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej odpowiada w naszm ciele za takie procesy fizjologiczne jak przyjmowanie, trawienie i przyswajanie pokarmu, a także za funkcjonowanie układu hormonalnego oraz za masę mięśniową i tkanki miękkie. Pobiera składniki odżywcze z pożywienia przechowując je do wykorzystania, stąd nierównowaga w przemianie Ziemi może spowodować głód objawiający się zarówno na poziomie fizycznym, jak i umysłowo-duchowym, czego objawem mogą być tak skrajne obrazy w ciele fizycznym jak anoreksja, lub ogromna nadwaga. Narządami powiązanymi z Ziemią są Żołądek, Śledziona i Trzustka.

Żołądek odpowiada za rozkład, mieszanie i trawienie pokarmów. I patrząc holistycznym okiem medycyny chińskiej nie chodzi tu tylko o trawienne pokarmów, ale także emocji, czyli różnych życiowych sytuacji. Powiedzenie, że „trzeba coś przetrawić” znajduje odbicie właśnie w przemianie Ziemi i jest tożsame z funkcjonowaniem Żołądka, tak więc nasz stan emocjonalny ma wpływ na pracę i funkcjonowanie tego narządu.

Para Śledziona i Trzustka zajmują się przetwarzaniem pokarmów pod kątem wartości odżywczych i ich rozprowadzaniem. Odpowiadają za strukturę naczyń krwionośnych oraz za utrzymanie w organizmie właściwego, prawidłowego poziomu wilgoci, a także maja wpływ na procesy metaboliczne. Para tych narządów wpływa na naszą koncentrację, pomysłowość i tak zwaną jasność umysłu.

Problemy zdrowotne związane z zaburzeniami w Elemencie Ziemi na poziomie ciała fizycznego objawiają się dyskomfortem w przewodzie pokarmowym, problemami z trawieniem, cukrzycą i ogólnie poziomem cukru we krwi, nadto przejadaniem się i apetytem głównie na słodkie. Dalej wymieniając będzie to również osłabienie mięśni i tkanek miękkich, nadmierna produkcja śluzu, czyli zaflegmienie, problemy z zatokami, dziąsłami, chroniczne zmęczenie, a wręcz zamglenie umysłu. W aspektach niefizycznych są to problemy z przyswajaniem informacji, zamartwianiem się, nieumiejętność wyznaczania granic, poczucie braku wsparcia spowodowane nieumiejętnością przyjęcia pomocy, brak pewności siebie, współuzależnienie, nadmierne poświęcenie, a nawet mentalność ofiary. Nierównowaga w Elemencie Ziemi to także egoizm i trudne relacje z matką w dzieciństwie. Osoba, u której Element Ziemi jest w równowadze jest pełna zrozumienia i współczucia, reprezentuje naturalną niewymuszoną dobroć oraz twardo stąpa po ziemi. Zdrowa i zrównoważona Ziemia odżywia, daje poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, natomiast gdy równowagę utraci zagrożeniem jest głód, bieda, zachłanność i zachwianie poczucia bezpieczeństwa.

Najwyższa aktywność narządów powiązanych z Elementem Ziemi przypada na godziny 7.00-11.00, z czego 7.00-9.00 Żołądek, a 9.00-11,00 Śledziona i Trzustka.

Element Metalu

Element Metalu, jesień, w cyklu ludzkiego życia odpowiadający za starość, czyli ostatni etap życia i powiązany jest z są Płucami i Jelitem Grubym oraz układem immunologicznym. Płuca odpowiadają przede wszystkim za oddychanie, ale również zarządzają wodą w organizmie. Od ich kondycji zależy wygląd naszej skóry, włosów, a także prawidłowość funkcjonowania zmysłu powonienia. Jesień jest dobrym i sprzyjającym czasem dla spacerów, czy dla medytacji i obie te czynności wspierają pracę płuc. Zrównoważone Płuca to otwartość, komunikatywność, umiejętność odpuszczania i odpoczynku, a także poczucie własnej wartości i pozytywny wizerunek siebie. Nierównowaga to smutek, poczucie braku i straty, a także takie zakotwiczenie w przeszłości, nadwrażliwość lub trudności z okazywaniem uczuć. Takie stany, jeżeli się przeciągają fizycznie prowadzą do chorób płuc, którymi są wszelkie ich problemy oraz dysfunkcje dróg oddechowych.

Parą dla Płuc w żywiole jest Jelito Grube, które odpowiada za usuwanie tego, co w organizmie niepotrzebne poprzez wydalanie substancji zbędnych i toksyn. Zaburzenia energetyczne w organie objawiają się zaparciami lub biegunką, katarem, napiętą klatką piersiową. Osobowościowo pojawia się rozpacz, rozgoryczenia, samotność, brak zadowolenia z życia i życie przeszłością.

W aspekcie ogólnym problemy związane z zaburzeniami w Elemencie to poza schorzeniami płuc i jelit problemy ze skórą, alergie, zaburzenie powonienia, choroby autoimmunologiczne, a nawet obsesje. Problem z tym Żywiole obrazują też objawy niefizyczne  takie jak perfekcjonizm, zarozumiałość, oziębłość, nadmierna krytyka, sztywność oraz trudne relacje z ojcem w dzieciństwie.

Maksimum energetyczne Metalu przypada na godziny 3.00-7.00, gdzie między godzinami 3.00-5.00 najwyższa aktywność przypada Płucom, a następne dwie godziny to wyż pracy Jelita Grubego.

Element Wody

Przyszła pora na Przemianę Wody. Żaden proces nie może się zadziać bez udziału wody, jest więc ona niezbędnie potrzebna do życia. Woda ożywia i oczyszcza. Płyny wewnętrzne odgrywają w organizmie kluczową rolę. Fizycznie nadmiar wody objawia się poprzez obrzęki, a jej niedobór to nadmierne wysuszenie, brak wydzielin co obrazuje się suchymi ustami, utratą płynności ruchów, czy zwyrodnieniami. Zaburzenia ukazują się też w całym układzie moczowym. Woda nadto wiąże się ze szpikiem kostnym, kośćmi, stawami, zębami i owłosieniem. Słuch i uszy są przynależne do Wody. Nierównowaga w przemianie dotyka wszystkich aspektów zdrowotnych. Twierdzi się, ze ludzie mogą mieć wysuszone ciało, umysł i ducha i wtedy zaczynają ujawniać się emocje tożsame dla Żywiołu, którymi są brak koncentracji, strach i lęk, a nawet panika z przerażeniem. Zrównoważony Element wody to odwaga, siła fizyczna i wytrwałość. Organami Elementu Wody są Nerki i Pęcherz Moczowy.

Nerki zawiadują metabolizmem płynów w ciele, filtrują i rozprowadzają wodę w organizmie, wpływają na naszą odporność, płodność i libido. Odpowiadają za ogrzanie i doenergetyzowanie organizmu, gdyż to właśnie w nerkach zmagazynowana jest energia życiowa, która słabnie z wiekiem. Źle funkcjonujące nie są w stanie oczyścić krwi i płynów w organizmie. Osoby z prawidłowo funkcjonującymi nerkami są spokojne, konsekwentne, nieustraszone i kreatywne. Mają mocno kości, zęby, libido, dobry słuch, piękne włosy i jest im ciepło. Osłabione Nerki powodują nieśmiałość, poczucie bezradności i beznadziei oraz  przekonanie, że za cokolwiek się weźmiemy, to się nie uda.

Partnerem dla Nerek jest Pęcherz moczowy, który reguluje poziom wody w organizmie. Zaburzenia prowadzą do jego infekcji, zatrzymania wody, a na poziomie niefizycznym nasilają takie emocje jak lęk i strach. Organy mają swoje maksimum energetyczne w następującym czasie: Pęcherz Moczowy od godziny 15.00 -17.00, natomiast Nerki od 17.00 – 19.00.

Zasada Pięciu Elementów leży również u podstaw Feng Shui, które aktualnie liczy sobie ponad 3000 lat i także pochodzi z Chin. Inaczej nazywane jest psychologią otoczenia i wnętrz. To starożytna sztuka urządzania i planowania przestrzeni zgodnej z naturą. Jeżeli w naszym otoczeniu żywioły będą w harmonii, właściwy będzie przepływ energii, pozytywnie to wpłynie na nasze zdrowie i samopoczucie. Aranżując wnętrze ważnym jest, by tak rozmieścić poszczególne Elementy tak, aby wzajemnie się wspierały i nie wchodziły ze sobą w konflikt, czyli w oparciu o cykl twórczy Pięciu Przemian. Każdy z żywiołów na swoje znaczenie i swoją energię, co przybliżę poniżej przedstawiając każdy z Elementów w praktyce Feng Shui.

Element Drewna, który jak już wiemy ma wpływ na wzrost i kreatywność zalecany jest dla wszelkich aranżacji na start, gdyż reprezentuje i wspomaga energię rozwoju. Związany jest z początkiem życia, więc idealnie sprawdzi się tam, gdzie przebywają dzieci, czyli w pokoju dziecięcym, ale również na początku działalności zawodowej. Logotyp firmy w tym żywiole na pewno pomoże we wzroście. Tożsame z Elementem są kolor zielony i jego odcienie oraz przejrzysta, czysta przestrzeń. Drewno do wnętrza wprowadzimy wszystkim co drewniane, co z bambusa, korka, wikliny, słomy czy papieru oraz o kształcie prostokątnym, podłużnym, pionowym, prostym, wąskim i cylindrycznym. Duża roślina doniczkowa również wprowadzi w mieszkaniu Drewno. Stylem odpowiadającym elementowi jest Eko reprezentujący harmonię z przyrodą. Z kolei w krajobrazie i otoczeniu Przemianę Drzewa będą obrazować wieżowce, wieże, kolumny, kominy fabryczne, a także wysokie góry, lasy i drzewa.

Żywioł Ognia służy ożywianiu wnętrz, dodaje im i osobom w nim przebywającym energii i jak wskazuje jego nazwa nie tylko w życiu, ale i w naszych wnętrzach musi być pod kontrolą. A ponieważ ma właściwości pobudzające jego nadmiar może wprowadzić nerwowość i niepokój. Kolorem ognia jest czerwień, purpura, a także odcienie różu i fioletu. Warto jego elementami ożywić przestrzeń jadalni czy salonu, jednak nie jest zalecany w łazience. Kształtami elementu Ognia są wszelkie formy trójkątne, ostro zakończone, spiczaste, kanciaste i zygzakowate, wszelkie ostre trójkąty, czubki, wierzchołki i ostre kształty strzelające w górę. Za materiały, które należą do Elementu uznaje się skóry naturalne i sztuczne, sierść, kości, rogi, a z tworzyw sztucznych plastik, nadto oświetlenie elektryczne i świec oraz wszelkie elementy wystroju w kolorze i kształcie odpowiadającym Elementowi. Ogień wprowadzimy do wnętrza także kominkiem oraz tapetami czy obrazami z atrybutami Ognia. Budynki i formy w przemianie to kościelne wieże (iglice), strzeliste dachy czy latarnie.

Element Ziemi według Feng Shui ma duży wpływ na siłę fizyczną, zdrowie i stabilność życiową. Kolorystyka Elementu to barwy ziemi, beże i brązy oraz odcienie koloru żółtego. Poza sugerowaną kolorystyką Element Ziemi wprowadzimy do pomieszczenia poprzez kwadratowe kształty, cegłę, kamień wapienny, terakotę, gips, ceramikę porcelanę, wełnę, bawełnę i jedwab. Niskie szały, ławy i skrzynie to będzie w pomieszczeniu Ziemia. W krajobrazie do Elementu przypiszemy płaskie pagórki i płaskowyże. Budynki charakterystyczne dla Żywiołu to niskie domy z płaskimi dachami, domy o kształcie kwadratu, budynki z tarasami, domy z cegły i gliny.

Kolejny żywioł to Metal. Według Feng Shui watro, by znalazł się w pomieszczeniach, gdzie potrzebne jest skupienie uwagi, czyli gabinet, a także kuchnia czy jadalnia. Nadmiar żywiołu w pomieszczeniu będzie prowadził do smutku ze względu na kolorystkę i chłód emanujący z elementów metalowych. Kolorami Metalu są biały, szary, srebrny, złoty oraz ich odcienie. Kształtami charakterystycznymi dla Metalu są formy okrągłe, owalne, kuliste, zaokrąglone, półokrągłe, wypukłe, łukowate, a materiałami nierdzewne stale, miedź, żelazo, mosiądz, złoto, srebro, brąz, a także co interesujące marmur i granit. Wnętrze Metalu charakteryzuje minimalizm, białe ściany lub biel połączona z kolorem szarym oraz metalowe dodatki. Reprezentuje go styl industrialny. Element Metalu dobrze wprowadzić, jeżeli mamy problemy z koncentracją i jesteśmy zestresowani. W otoczeniu budynkami ukazującymi Element są wszelkie kopuły, łuki, wypukłe kształty i sklepienia.

Piąty żywioł Woda – jej obszar to głównie łazienka, ale też sypialnia. Woda wspiera emocje i duchowość.Kolorami Elementu są krwista czerwień, czerń, granat oraz cały wachlarz odcieni niebieskich przechodzących aż w czerń. Kształtami charakterystycznymi dla Wody są formy opływowe, faliste, nieregularne, bezkształtne, nieokreślone, zakrzywione. Materiałami Elementu są woda, szkło, niepalne płyny. Wnętrza z Wodą to swobodne i opływowe kształty, szklane elementy, wszystko co zawiera wodę, a także obrazy i fototapety z motywem wody. Element wnosi do wnętrza świeżość i spokój, jednak jego nadmiar może prowadzić do braku zdecydowania, nieufności, a nawet lęku, bo przecież Żywioł Wody potrafi być niebezpieczny. Budynkami obrazującymi przemianę są wszelkie budowle przeszklone i o nieregularnych kształtach, a w krajobrazie znajdziemy Żywioł w każdej wodzie i kształtach charakterystycznych dla Elementu.

Odżywianie wg pięciu przemian

Odżywianie według Pięciu Przemian jest częścią medycyny chińskiej służącą profilaktyce chorób, wzmocnieniu zdrowia, złagodzeniu istniejących dolegliwości i wspomaganiu leczenia chorób. Nasza dieta, zgodnie z założeniami tej filozofii odżywiania najlepiej służy naszemu zdrowiu, gdy podporządkowana cyklom pór roku. Mając na uwadze wcześniejszą część pracy powtarza nam się i w tym obszarze zasadność cykliczności. Żyjemy według cyklów przyrody, bo jesteśmy jej częścią. Każda pora roku odpowiada jednemu smakowi. Pór roku zgodnie z filozofią Pięciu Przemian jest pięć, a do nich przypisanych jest pięć smaków:

• smak kwaśny, pora roku Wiosna, Element Drzewa,
• smak gorzki, pora roku lato, Element Ognia,
• smak słodki, pora roku późne lato, Element Ziemi,
• smak ostry, pora roku jesień, Element Metalu,
• smak słony, pora roku zima, Element Wody.

Przyrządzanie potraw według Pięciu Przemian polega na tym, że dodajemy produkty według występowania pór roku, czyli według kolejności smaków i finalnie na talerzy mamy Pięć Przemian. W każdej potrawie muszą się znaleźć wszystkie smaki i należy je dorzucać w niezmienionej kolejności, która jest powiązana z cyklicznością w przyrodzie. Gotowanie według powyższego schematu sprawia, że posiłki są smaczniejsze, lekkostrawne, przestajemy mieć ochotę na podjadanie przez co wyrównuje się masa ciała, a że organy wewnętrzne otrzymują odpowiednie składniki odżywcze, tak więc zyskujemy na zdrowiu i urodzie. Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej stosowanie w gotowaniu obiegu odżywczego (cykl twórczy) daje nam gwarancję zachowania zdrowia i wewnętrznej równowagi, co jak najbardziej potwierdzam będąc praktykiem tego sposobu przyrządzania posiłków.

Zakończenie

Pięciu siłom energetycznym, którymi są Drzewo (Drewno), Ogień, Ziemia, Metal i Woda podlega wszystko, co istnieje. Znajomość Teorii Pięciu Elementów pozwala na poznanie funkcjonowania świata w innym, bardzo ciekawym aspekcie dając wiedzę na temat tego jak można dzięki zastosowaniu jej w codzienności poprawić jakość swojego zdrowia i życia. Mam nadzieję, że tak jak dla mnie niezwykła teoria z Dalekiego Wschodu również dla innych stanie się odkryciem i inspiracją. Z zakończeniem pisania tej pracy na pewno nie zakończy się moja przygoda z Pięcioma Elementami. Uzupełniłam wiedzę i będę ją wcielać w życie w dużo szerszym aspekcie, niż dotychczas, ponieważ naprawdę warto.

Bibliografia

Książki

1. „5 Elementów”, Jean Haner, wyd. VITAL, wydanie pierwsze, Białystok 2021 r.
2. „Między niebem a ziemią”, Harriet Beinfield, Efrem Korngold, wyd. W.A.B., Warszawa 1995 r.
3. „Tradycyjna Medycyna Chińska na co dzień”, Li Wu, wyd. VITAL, wydanie pierwsze, Białystok 2020 r.
4. „Medycyna Chińska w praktyce”, Hamid Montakab, wyd. GALAKTYKA, dodruk wydania pierwszego, Łódź 2020 r.
5. „Zegar ciała”, Lothar Ursinus, wyd. VITAL, wydanie drugie, Białystok 2016 r.
6. „Dieta według pięciu przemian”, Katarzyna Maria Puchacz, wyd. VITAL, wydanie drugie, Białystok 2018 r.
7. „Kuchnia pięciu przemian dla początkujących”, Anna Czelej, wyd. VITAL, wydanie pierwsze, Białystok 2020 r.
8. „Feng Shui dla wszystkich – dom Twoim zwierciadłem”, Luc Antoine, wyd. KDC, Warszawa 2003 r.
9. „Feng Shui – niech przestrzeń pracuje dla Ciebie”, Zbigniew Królicki, wydanie pierwsze, Łódź 1999 r.
10. „Wszystko o Feng Shui”, Zaihong Shen, Grupa Wydawnicza BERTELSMANN MEDIA, Warszawa 2002 r.

Strony internetowe

1. tcmblog.pl
2. homnis.pl
3. qi-med.com

 

Autor: Ewa S. Masłowska (NAT)